Umowa o dzieło jest umową cywilnoprawną nastawioną na wykonanie konkretnego dobra. Jej zasady określa kodeks cywilny, a warunki różnią się znacząco od umowy o pracę. Jest jednak dosyć często mylona z umową zlecenie.
Istnieją różne rodzaje umów. Umowa o dzieło jest jedną z umów cywilnoprawnych. Różni się od umowy zlecenie m.in. odpowiedzialnością wykonawcy. Umowa o dzieło podobnie jak umowa zlecenie nie nadaje zatrudnionemu uprawnień pracowniczych. Polecana jest jako dokument zawierany z pracodawcą w celu uczestnictwa w pracy dodatkowej.
Spis treści
Umowa o dzieło – KC (Kodeks cywilny)
O zasadach zawarcia umowy o dzieło mówi nam dział XV Kodeksu cywilnego. Art. 627 wyraża istotę umowy o dzieło:
Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
Kodeks cywilny przewiduje szereg sytuacji, jakie mogą wyniknąć przy zastosowaniu umowy o dzieło. Opisane zostało rozliczenie umowy o dzieło, dokładne zasady wynagrodzeń, kwestia odstąpienia od umowy, skutki opóźnienia w wykonywaniu prac, czy przypadki uszkodzenia dzieła. Kodeks cywilny to zatem cenne źródło poszukiwań informacji regulujących daną umowę.
Umowa o dzieło – czym jest?
Umowa o dzieło to typ umowy nastawionej na konkretny i namacalny rezultat. Przede wszystkim umowa zlecenie a umowa o dzieło różnią się od siebie. Przedmiotem umowy zlecenie jest sumienne wykonywanie pewnych czynności i to z tego rozlicza się zleceniobiorcę. Umowa o dzieło nie skupia się na procesie, tylko efekcie.
Ze względu na to, że jest umową cywilnoprawną, podlega przepisom kodeksu cywilnego. Dlatego nie gwarantuje przywilejów pracowniczych, jakie zapewnia prawo pracy. Kodeks pracy daje prawo do corocznego urlopu wypoczynkowego, płatnych zwolnień chorobowych albo okresu wypowiedzenia. Umowa cywilnoprawna jest bardziej elastyczna, ale nie zapewnia tych wszystkich udogodnień. Zamawiający zobowiązuje się do zapłaty określonego wynagrodzenia za wykonanie określonego dzieła. Wypłata zwykle następuje w chwili oddania dzieła.
Umowa o dzieło a ZUS
Umowa o dzieło to specyficzna forma współpracy, która nie wymaga odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, co czyni ją atrakcyjną pod względem finansowym. Wykonawca dzieła otrzymuje wynagrodzenie brutto bez potrąceń na ZUS, co pozwala na uzyskanie wyższego wynagrodzenia netto w porównaniu z innymi formami zatrudnienia. Niemniej jednak brak składek oznacza, że osoba wykonująca dzieło nie korzysta z ochrony oferowanej przez system ubezpieczeń społecznych, w tym prawa do płatnego zwolnienia chorobowego czy emerytury.
Wyjątek od tej zasady występuje, gdy umowa o dzieło jest zawierana z własnym pracodawcą. W takim przypadku traktowana jest na równi z umową o pracę, a od wynagrodzenia odprowadzane są pełne składki na ZUS. Warto również pamiętać, że od 2021 roku wszystkie umowy o dzieło muszą być zgłaszane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, co zwiększa przejrzystość rynku pracy, choć nie zmienia zasad dotyczących składkowania. Dla osób korzystających z umowy o dzieło, dobrowolne opłacenie składki zdrowotnej może być rozwiązaniem umożliwiającym dostęp do publicznej opieki zdrowotnej, choć nie podlega ona odliczeniu od podatku od 2022 roku.
Umowa o dzieło – odstąpienie
Umowy cywilnoprawne różnią się między sobą, i tak przykładowo umowa zlecenie może być rozwiązana w każdej chwili, a umowa o dzieło określa konkretne warunki, w jakich może mieć to miejsce. Odstąpienie od umowy o dzieło w przeciwieństwie do jej nagłego wypowiedzenia, jest możliwe. Z inicjatywą w tym celu może wyjść zarówno zlecający, jak i wykonawca dzieła. Ten pierwszy może odstąpić od umowy w przypadku:
- gdy dzieło ma niemożliwe do usunięcia wady,
- gdy przyjmujący zamówienie wykonuje dzieło na tyle wolno, że miejsce ma opóźnienie z wykonaniem lub wykończeniem dzieła, które stanowi podstawę, by sądzić, że nie uda się dokonać tego na czas,
- z powodu niewykonania dzieła.
Natomiast o tym, kiedy możliwe jest odstąpienie od umowy o dzieło z inicjatywy wykonawcy, mówi nam art. 640 Kodeksu cywilnego:
Jeżeli do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak, przyjmujący zamówienie może wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy.
Koszt odstąpienia od umowy o dzieło
Ponadto istotna jest również kwestia kosztów, w końcu obie strony umowy do czegoś się zobowiązują, jedna ze stron angażuje swój czas, a druga inwestuje własne środki. Zamawiający ma prawo obniżyć wynagrodzenie wykonawcy, który nie wywiązuje się z umowy o koszty na dokończenie dzieła, jakie należy przekazać na pracę innego wykonawcy. Natomiast w przypadku odstąpienia od umowy bez podstawy, musi się liczyć z koniecznością zapłaty części wynagrodzenia z pominięciem korzyści, jakie wykonawca uzyska, zaniechując dalszego działania.
Ponadto warto pamiętać, że na podstawie umowy o dzieło można dochodzić roszczeń. Wskazuje na to art. 646 Kodeksu cywilnego.
Roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.
Umowa o dzieło – odpowiedzialność
W przypadku umowy o dzieło odpowiedzialność za wykonanie zadania spoczywa głównie na wykonawcy. Jest on zobowiązany do dostarczenia rezultatu określonego w umowie, a wszelkie wady dzieła, zarówno te wynikające z niedbalstwa, jak i niezgodności z wymaganiami, obciążają go. W razie ujawnienia się wad, zamawiający ma prawo do obniżenia wynagrodzenia, żądania naprawy, a w skrajnych przypadkach odstąpienia od umowy.
Wykonawca może jednak uniknąć odpowiedzialności, jeśli wykaże, że wady powstały z przyczyn niezależnych od niego, takich jak niewłaściwe materiały dostarczone przez zamawiającego. Co istotne, umowa o dzieło pozwala na powierzenie realizacji dzieła osobie trzeciej, pod warunkiem że umowa nie wyklucza takiej możliwości. Warto jednak pamiętać, że w takim przypadku wykonawca wciąż odpowiada za jakość i terminowość dostarczonego dzieła. Precyzyjne określenie warunków umowy i jej zapisów minimalizuje ryzyko konfliktów między stronami.
Umowa o dzieło – podatek
Umowa o dzieło to korzystna forma zatrudnienia pod względem podatkowym, szczególnie dla osób osiągających niskie lub średnie dochody. Wynagrodzenie z tytułu tej umowy podlega podatkowi dochodowemu od osób fizycznych (PIT), a zastosowanie mają dwie stawki: 12% dla dochodów do 120 000 zł rocznie oraz 32% dla nadwyżki powyżej tej kwoty. Dzięki zmianom wprowadzonym przez Nowy Ład, podatnicy mogą korzystać z podwyższonej kwoty wolnej od podatku wynoszącej 30 000 zł oraz podniesionego drugiego progu podatkowego do 120 000 zł, co znacząco obniża obciążenia podatkowe dla wielu osób.
Umowa o dzieło a koszty uzyskania przychodu
Dodatkowym atutem jest możliwość odliczenia kosztów uzyskania przychodu w wysokości 20% lub nawet 50% w przypadku umów o dzieło związanych z przeniesieniem praw autorskich. Dla umów z wynagrodzeniem poniżej 200 zł stosowany jest ryczałt podatkowy w wysokości 12%, co upraszcza procedurę rozliczeń. Warto jednak pamiętać, że brak składek ZUS i ubezpieczenia zdrowotnego oznacza, że wykonawca samodzielnie odpowiada za swoje przyszłe świadczenia emerytalne i opiekę zdrowotną. Umowa o dzieło to rozwiązanie idealne dla osób ceniących elastyczność i wyższe wynagrodzenie netto, ale wymagające świadomego planowania finansowego.
Umowa o dzieło – elementy
Treść umowy o dzieło może się bardzo różnić w zależności od rodzaju zadania do wykonania dzieła. Mimo dużej elastyczności warto pamiętać o podstawowych informacjach, jakie taki dokument powinien zawierać.
- dokładny opis dzieła, jakie ma stworzyć przyjmujący zamówienie – dzięki temu można uniknąć niedomówień co do ostatecznego efektu
- data i termin podpisania dokumentu
- dane osobowe osoby zlecającej wykonanie dzieła oraz jego twórcy
- konkretny termin rozpoczęcia i zakończenia dzieła
- sposób odbioru i forma wynagrodzenia za dzieło
Umowa o dzieło – wzór
Pobierz poniższy wzór umowy o dzieło lub skopiuj jej treść umieszczoną poniżej. Do wzoru można dodać dodatkowe wytyczne zgodne z przepisami Kodeksu cywilnego.
………………………………
(miejscowość, data)
UMOWA O DZIEŁO
Umowa zawarta w dniu ………………… r., w………………………, pomiędzy: …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………..……………….…. zwanym dalej Zamawiającym, a …………………………………………………………………………………………….…………….. ………………………………………………………………………………….………………………… zwanym dalej Wykonawcą.
§ 1
Wykonawca przyjmuje do wykonania dzieło zlecone przez Zamawiającego. Dzieło polega na ………………………………………………………………………………………….……………….. ……..……………………………………………………………………………………………..……… ……..……………………………………………………………………………………………..………
§ 2
Zamawiający zobowiązuje się dostarczyć Wykonawcy materiały niezbędne do wykonania dzieła:
1)……………………………………………………………………………………………………………………………. 2)…………………………………………………………………………………………………………………………….
3)…………………………………………………………………………………………………………………………….
Czas na dostarczenie materiałów mija …………..
§ 3
Wykonawca przystąpi do wykonania dzieła dnia …………………………… Termin na zakończenie prac mija……………
§ 4
Za zgodą Zamawiającego Wykonawca ma prawo powierzyć wykonanie dzieła osobom trzecim.
Odpowiedzialność za wykonanie dzieła wobec Zamawiającego ponosi Wykonawca.
§ 5
Za wykonane dzieło Wykonawcy przysługuje wynagrodzenie w wysokości…………………. zł (słownie: …………………………………………………………. złotych) płatne w terminie …………….
§ 6
Wykonawca objęty zostanie karą umowną w wysokości …………….. za zwłokę w wykonaniu dzieła.
§ 7
W razie zwłoki w wykonaniu dzieła Zamawiający ma prawo odstąpienia od umowy bez konieczności wyznaczania dodatkowego terminu.
§ 8
Wszelkie zmiany w umowie wymagają zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.
§ 9
W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową zastosowanie mają przepisy
Kodeksu cywilnego.
§ 10
Umowę sporządzono w ………. jednobrzmiących egzemplarzach, po ………… dla każdej ze
stron.
……………………………………..
Zamawiający
……………………………
Wykonawca
Umowa o dzieło – podsumowanie zmian
Wraz z reformą podatkową Nowego Ładu wprowadzone zostały kluczowe zmiany, które wpłynęły także na osoby pracujące na podstawie umowy o dzieło. Najważniejsze z nich to podniesienie kwoty wolnej od podatku do 30 000 zł oraz zwiększenie drugiego progu podatkowego do 120 000 zł. Dzięki temu osoby rozliczające się według skali podatkowej mogą korzystać z korzystniejszych warunków opodatkowania swoich dochodów. Jednocześnie, brak obowiązku odprowadzania składek na ZUS w większości przypadków sprawia, że wynagrodzenie netto z umowy o dzieło pozostaje bardziej atrakcyjne niż w przypadku innych form zatrudnienia.
Zlikwidowanie możliwości odliczania składki zdrowotnej od podatku nie wpłynęło bezpośrednio na osoby pracujące w ramach umowy o dzieło, ponieważ te składki nie są odprowadzane. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy umowa o dzieło jest zawierana z własnym pracodawcą – wówczas podlega pełnym składkom ZUS, podobnie jak umowa o pracę. Dodatkowo wprowadzono mechanizm stosowania kwoty zmniejszającej podatek przy naliczaniu wynagrodzenia od 2023 roku. Te zmiany czynią umowę o dzieło elastyczną i korzystną formą zatrudnienia, choć wymagają przemyślanego planowania finansowego ze względu na brak ochrony socjalnej.
