Umowa zlecenie a składki ZUS. Które są obowiązkowe?

Umowa zlecenie jest często oferowanym przez pracodawców dokumentem. Z czego to wynika? Z między innymi mniejszych kosztów zatrudnienia. Sprawdź, jakie są składki ZUS na umowie zlecenie.

Umowa zlecenie przez lata była traktowana jako tzw. umowa śmieciowa, która nie gwarantowała takich samych praw, jak umowa o pracę. 2023 rok przyniósł jednak zmiany w sposobie rozliczenia umów zlecenia. Obecnie zleceniobiorcy mają prawo do kwoty wolnej od podatku, mogą złożyć PIT-2 u nawet trzech zleceniodawców. Przysługują im także ulgi podatkowe (dla pracujących seniorów, ulga na powrót, ulga dla rodzin 4 plus). Umowa zlecenia staje się więc coraz korzystniejsza. Ponadto planowane jest wprowadzenie pełnego oskładkowania umów zlecenia. Jak sytuacja ze składkami wygląda w tym momencie? Jak wyglądają opłaty za pracowników, z którymi zawarta została umowa zlecenie (składki obowiązkowe)?

Cechy umowy zlecenie

Umowa zlecenie to umowa cywilnoprawna, która jest regulowana przez przepisy Kodeksu cywilnego. Z kolei umowę o pracę reguluje Kodeks pracy. Z tego względu zarówno zleceniobiorców, jak i pracowników obowiązują inne przepisy.

• Zleceniobiorca nie jest tak podporządkowany zleceniodawcy, jak pracownik pracodawcy. Co więcej, umowa zlecenie może być także nieodpłatna, podczas gdy umowa o pracę odbywa się za wynagrodzeniem.
• Umowę zlecenie łatwiej jest wypowiedzieć.
• Niestety ma ona pewne wady w postaci braku świadczeń gwarancyjnych, np. wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.
• Okres pracy na podstawie zawartej umowy zlecenia z założenia nie wlicza się do stażu pracy.
• Zleceniobiorca nie zawsze podlega ubezpieczeniom społecznym, choć ma zagwarantowane ubezpieczenie zdrowotne.

Umowa zlecenie a urlop wypoczynkowy

Osobie zatrudnionej na podstawie umowy zlecenia nie należy się wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, tak jak jest to w przypadku umowy o pracę. Zleceniodawca może jednak zawrzeć w umowie zlecenia pewien zapis, który dotyczyłby odpłatności za dni wolne, czyli niewykonywanie zlecenia. Pamiętaj więc, abyś zawsze dokładnie czytał umowę, którą masz zamiar podpisać.

Umowa zlecenie a świadectwo pracy

Świadectwo pracy może otrzymać tylko i wyłącznie osoba zatrudniona na umowę o pracę. Zlecenie tego nie obejmuje. Jeśli jednak potrzebny ci jest dokument potwierdzający twój stosunek pracy, możesz swojego zleceniodawcę poprosić o wypisanie odpowiedniego zaświadczenia.

Dlaczego wybieramy umowę zlecenie?

Przedsiębiorcy, decydując się na umowę zlecenie, zazwyczaj kierują się elastycznością i niższymi kosztami. Nie wymaga ona tak skomplikowanych formalności jak umowa o pracę i daje większą swobodę w definiowaniu warunków współpracy. Często umowa zlecenie jest wybierana tam, gdzie wykonywane zadania mają charakter jednorazowy lub krótkoterminowy. Jednak warto pamiętać, że choć jest mniej sformalizowana, to wciąż wiąże się z koniecznością odprowadzania składek ZUS, co bezpośrednio wpływa na koszt zatrudnienia.

Umowa zlecenie a składki ZUS – które obowiązkowe?

Obowiązkowe składki przy jedynym tytule do ubezpieczenia

Jeżeli umowa zlecenie stanowi jedyny tytuł do ubezpieczenia społecznego, zleceniobiorca podlega obowiązkowo składkom emerytalnym, rentowym i wypadkowym. Dobrowolne jest ubezpieczenie chorobowe, które pracownik może wybrać na własne życzenie. Oznacza to, że w przypadku podstawowego zatrudnienia na umowę zlecenie, odprowadzenie składek jest nieuniknione.

Przykładowo, jeśli zleceniobiorca zarabia 4 300 zł brutto, to od tej kwoty obliczane są składki zarówno po stronie zleceniobiorcy, jak i zleceniodawcy. Składki te zwiększają całkowity koszt zatrudnienia, który ponosi pracodawca.

Składki ZUS w przypadku wielu umów

Sytuacja komplikuje się, gdy zleceniobiorca podpisuje kilka umów zleceń z różnymi zleceniodawcami. W takim przypadku składki na ubezpieczenia społeczne są opłacane tylko z pierwszej umowy, do momentu osiągnięcia minimalnego wynagrodzenia krajowego (w 2025 roku będzie to 4 666 zł brutto). Po przekroczeniu tej kwoty, od kolejnych umów obowiązkowa jest jedynie składka zdrowotna.

Przykład: Pan Mariusz posiada trzy umowy zlecenia. Z pierwszej zarabia 3 000 zł, z drugiej 2 000 zł, a z trzeciej 1 500 zł. W takim przypadku składki społeczne będą odprowadzane tylko z pierwszej i częściowo z drugiej umowy, aż do przekroczenia 4 666 zł. Składka zdrowotna będzie jednak obowiązkowa dla każdej umowy.

Umowa zlecenie a dodatkowy tytuł do ubezpieczeń

Jeśli umowa zlecenie jest uzupełnieniem innego stosunku pracy, sytuacja wygląda inaczej. Przykładowo, gdy pracownik zatrudniony na etacie podpisuje dodatkową umowę zlecenie ze swoim pracodawcą, składki są odprowadzane na takich samych zasadach jak w przypadku umowy o pracę. W takiej sytuacji pracodawca opłaca wszystkie składki społeczne od łącznego wynagrodzenia, obejmującego zarówno pensję etatową, jak i z tytułu umowy zlecenia.

Jakie składki są opłacane przez zleceniodawcę i zleceniobiorcę w 2025?

Składki ZUS dzielą się na te, które są finansowane przez pracodawcę (zleceniodawcę), oraz te, które potrącane są z wynagrodzenia zleceniobiorcy. Oto ich podział:

Składki finansowane przez zleceniodawcę:

• Emerytalne: 9,76% wynagrodzenia brutto,
• Rentowe: 6,50%,
• Wypadkowe: od 0,67% do 3,33% w zależności od rodzaju działalności,
• Fundusz Pracy (FP): 2,45%,
• Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP): 0,10%.

Składki finansowane przez zleceniobiorcę:

• Emerytalne: 9,76% wynagrodzenia brutto,
• Rentowe: 1,50%,
• Chorobowe (dobrowolne): 2,45%,
• Zdrowotne: 9% podstawy wymiaru po odliczeniu składek społecznych.

Koszty te powodują, że wynagrodzenie netto pracownika jest niższe niż jego wynagrodzenie brutto, a koszt całkowity dla pracodawcy jest wyższy niż deklarowana kwota brutto.

Umowa zlecenie a wynagrodzenie netto

Zdarza się, że strony umawiają się na określoną kwotę netto, czyli tę „na rękę”. W takim przypadku to pracodawca musi uwzględnić w kalkulacjach wszystkie składki i podatki, które zwiększają koszty zatrudnienia. Warto pamiętać, że wysokość wynagrodzenia netto zależy od wielu czynników, takich jak ulgi podatkowe, koszty uzyskania przychodu czy próg podatkowy.

Od 2023 roku zleceniobiorcy mogą składać pracodawcy formularz PIT-2, który pozwala na zastosowanie miesięcznej ulgi podatkowej. Dzięki temu wynagrodzenie netto może być wyższe, co zmniejsza obciążenie finansowe pracownika.

Co wpływa na ostateczny koszt zatrudnienia?

Koszt zatrudnienia na umowę zlecenie zależy od kilku czynników:

1. Wynagrodzenie brutto – to podstawa do obliczania wszystkich składek.
2. Wysokość składek społecznych i zdrowotnych – zależna od charakteru umowy i dodatkowych tytułów ubezpieczenia.
3. Wpłaty do PPK – jeżeli zleceniobiorca uczestniczy w Pracowniczych Planach Kapitałowych, pracodawca ponosi dodatkowy koszt w wysokości minimum 1,5% wynagrodzenia brutto.
4. Ulgi podatkowe – na przykład zwolnienia dla młodych, ulga na dzieci czy złożenie PIT-2.

Przykład: Pani Maria zarabia 4 300 zł brutto na umowie zlecenie. Całkowity koszt jej zatrudnienia wynosi 5 180,64 zł, z czego różnicę stanowią składki ZUS i inne zobowiązania finansowe pracodawcy.

Umowa zlecenie a specyficzne grupy zleceniobiorców

Emeryci i renciści

Osoby pobierające emeryturę lub rentę, które wykonują pracę na podstawie umowy zlecenie, podlegają obowiązkowo jedynie ubezpieczeniom społecznym, o ile umowa zlecenie jest ich jedynym źródłem dochodu. Ubezpieczenie chorobowe pozostaje dobrowolne.

Studenci i osoby młode

Umowa zlecenie zawarta ze studentem do 26. roku życia nie podlega obowiązkowi odprowadzania składek ZUS. To jeden z powodów, dla których pracodawcy chętnie zatrudniają młodych ludzi na podstawie tego typu umowy.

Umowa zlecenie a Pracownicze Plany Kapitałowe

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to program, który pomaga pracownikom w zaoszczędzeniu pieniędzy na czas emerytury. Pracownicy etatowi są automatycznie zapisywani do PPK, lecz mogą się z niego wypisać. Autozapis następuje co 4 lata. Także zleceniobiorca może przystąpić do Pracowniczych Planów Kapitałowych, jeśli opłaca składki społeczne. Zleceniobiorca płaci wówczas 2% swojego wynagrodzenia na rzecz PPK. Jeśli chce, może także finansować wpłaty dodatkowe w wysokości do 2%. Zleceniobiorcy, którzy otrzymują pensję, która nie przekracza 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia, mogą obniżyć wpłaty podstawowe do 0,5% wynagrodzenia. Zleceniodawca finansuje wpłaty podstawowe zleceniobiorcy w wysokości 1,5% wynagrodzenia. Również może zadeklarować wpłatę dodatkową do 2,5% wynagrodzenia.

Jakie składki na umowie zlecenie od uczniów i studentów?

Zgodnie z informacjami ze strony zus.pl uczeń i student do 26. roku życia świadczący pracę na podstawie umowy zlecenia, nie podlega żadnym składkom ZUS. Zleceniodawcy sa więc zwolnieni z opłacania za tę grupę zleceniobiorców składek ZUS oraz podatku z tytułu umowy zlecenie. O ile zleceniodawca ma w większości przypadków obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne, o tyle zapisy te nie znajdują zastosowania w przypadku uczniów i studentów. Jednak w przypadku gdy taka osoba pracuje na podstawie umowy o pracę, to jego pracodawca opłaca wszystkie składki na ubezpieczenie społeczne takie jak emerytalne, rentowe, ubezpieczenie chorobowe oraz wypadkowe.

W przypadku ubezpieczeń społecznych ważne jest określenie, kto jest uczniem, czy studentom. Do 31 sierpnia każdego roku uczniem jest osoba kontynuująca naukę w tej samej szkole, a także osoba, która skończyła szkołę i rozpoczyna naukę w szkole, w której rok szkolny rozpocznie się 1 września oraz osoba, która ukończyła szkołę i nie kontynuuje nauki. Do 30 września za ucznia uznaje się osobę, która przedstawi zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe. Z kolei studentem jest osoba przyjęta na studia, rozpoczynające studia i nabywająca prawa studenta z chwilą złożenia ślubowania. Mówi o tym art. 83 Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce.

Jednocześnie studentem nie są uczestnicy studiów doktoranckich, czy studiów podyplomowych. Dla ZUS nie ma znaczenia obywatelstwo studenta, czy kraj, w którym studiuje. W przypadku zawarcia przez pracodawcę umowy zlecenia z własnym pracownikiem, będącym studentem lub uczniem do 26 lat, konieczne jest opłacanie z tytułu umowy zlecenia składek na ubezpieczenia społeczne, gdyż umowa ta traktowana jest jak umowa o pracę. Jeśli student zawrze umowę zlecenie z innym podmiotem niż pracodawca, to nie podlega ubezpieczeniom społecznym.

Umowa zlecenie – jakie składki ZUS przy kilku umowach?

Możliwe jest zawarcie kilku umów zleceń w tym samym czasie z różnymi podmiotami. Umowę zlecenie może także zawrzeć osoba, która jest w stosunku pracy. Może zawrzeć umowę cywilnoprawną z własnym pracodawcą, czy innym podmiotem. Osoba wykonująca w tym samym czasie kilka umów zleceń jest objęta obowiązkiem ubezpieczeń społecznych, jeśli jej podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia. Składki należy odprowadzać z każdego wynagrodzenia zlecenia odbiorcy, gdyż po ich zsumowaniu możliwe jest osiągnięcie płacy minimalnej. Zleceniobiorca podlega więc obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu.

Po przekroczeniu kwoty minimalnej od pozostałych umów odprowadza się składkę zdrowotną. Minimalna stawka godzinowa na umowie zlecenie od 1 stycznia 2025 roku wynosi 30,50 zł. Dla każdego miesiąca odrębnie ustala się podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Umowa zlecenie i umowa o pracę jednocześnie

Wykonywanie jednocześnie umowy zlecenia i umowy o pracę w sytuacji, gdy pracownik na etacie uzyskuje przynajmniej minimalne wynagrodzenie, oznacza konieczność opłacania z tytułu umowy zlecenia wyłącznie ubezpieczenia zdrowotnego. Jeśli podstawa wymiaru składek z tytułu umowy o pracę jest niższa niż wynagrodzenie minimalne w przeliczeniu na miesiąc, to dla zwolnienia innych tytułów z obowiązku ubezpieczeń konieczne jest osiągnięcie łącznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne – emerytalne i rentowe – w wysokości minimalnego wynagrodzenia.

Jeśli pracownik pozostaje w kilku stosunkach pracy, najpierw dla ustalenia obowiązku ubezpieczeń społecznych sumuje się podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia z tytułu umów o pracę. W przypadku osiągnięcia podstawy wymiaru składek w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia zleceniobiorca podlega tylko dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym.

Umowa zlecenie z własnym pracodawcą

Zleceniodawca nie musi zgłaszać do ubezpieczeń społecznych zleceniobiorcy w sytuacji, gdy zleceniodawca jednocześnie jest jego pracodawcą ze względu na równoczesne wykonywanie umowy o pracę. Nie jest to konieczne także wtedy, gdy pracownik zatrudniony na umowie o pracę wykonuje umowę zlecenie dla innego podmiotu, lecz na rzecz swojego pracodawcy. Imienny raport miesięczny dotyczący składek obejmuje wówczas przychód z umowy zlecenie i umowy o pracę. Wyjątek stanowi sytuacja, w której zleceniobiorca przebywa na urlopie macierzyńskim, wychowawczym lub bezpłatnym. Taki pracownik podlega ubezpieczeniom na zasadach dotyczących zleceniobiorców.

Umowa zlecenie z emerytem lub rencistą

Emeryta lub rencistę, który wykonuje umowę zlecenie, również trzeba zgłosić do ubezpieczeń społecznych emerytalnych i rentowych. W przypadku wielu umów obowiązek dotyczy każdej do czasu osiągnięcia podstawy wymiaru składek o łącznej wartości minimalnego wynagrodzenia.

Urlop wychowawczy na zleceniu

Także osoby przebywające na urlopie wychowawczym, które wykonują umowę zlecenia, należy zgłosić do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, emerytalnego i rentowych niezależnie od tego, czy osoba zawarła umowę z własnym pracodawcą, czy z innym podmiotem.

Nie trzeba natomiast zgłaszać do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych zleceniobiorcy przebywającego na zasiłku macierzyńskim. Możliwe jest jednak przystąpienie do dobrowolnych ubezpieczeń w związku z wykonywaniem umowy zlecenie.

Składki ZUS na zleceniu a prowadzenie własnej działalności gospodarczej

Kwestia równoczesnego prowadzenia firmy i wykonywania umowy zlecenia jest uzależniona od sytuacji konkretnego przedsiębiorcy. W przypadku właściciela firmy, który korzysta z ulgi na start i wykonuje jednocześnie umowę zlecenie, musi on płacić składki społeczne od wynagrodzenia. Przedsiębiorca opłacający składki w wysokości preferencyjnej ma prawo do wyboru tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi. By móc opłacać składki tylko ze zlecenia, konieczne jest osiągnięcie wynagrodzenia zleceniobiorcy w wysokość przynajmniej minimalnej krajowej. Wówczas z tytułu działalności gospodarczej podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu.

W przypadku umowy zlecenia wykonywanej w ramach działalności gospodarczej przedsiębiorca nie musi opłacać składek. Robi to wyłącznie od działalności. Z kolei przedsiębiorca na małym ZUS-ie może opłacać składki od umowy zlecenie, a składkę zdrowotną z tytułu działalności, jeśli jego wynagrodzenie wynosi przynajmniej kwotę minimalną. W razie dużego ZUS-u, gdy podstawa wymiaru składek z działalności stanowi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia za pracę, przedsiębiorca nie musi już opłacać składek społecznych od umowy zlecenia, a jedynie składkę zdrowotną.

Umowa zlecenie: składki obowiązkowe – wymiar składek na zleceniu

To przychód osiągany z tytułu wykonywania umowów zlecenia stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (w przypadku określenia odpłatności za wykonywanie umowy kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej, akordowej, lub prowizyjnie). Jeśli odpłatność dotyczy innej formy, wówczas należy zadeklarować kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych, jednak nie niższą niż kwota wynagrodzenia minimalnego. Z kolei podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe i ubezpieczenie chorobowe jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z pominięciem ograniczenia podstawy w roku kalendarzowym do kwoty nie wyższej od 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy.

To zleceniodawca jest zobowiązany do zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Aby tego dokonać, musi złożyć druk ZUS ZUA, jeśli dotyczy zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń: emerytalnego, rentowych, wypadkowego, zdrowotnego. Albo na druku ZUS ZZA, jeśli zgłasza wyłącznie do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Zgłoszenia należy dokonać w ciągu siedmiu dni od daty powstania obowiązku do ubezpieczeń wraz z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się na 04.