Badania sanitarno-epidemiologiczne – jak je zrobić i na jak długo wystarczają?

Aktualne badania sanepidowskie są podstawą do podjęcia pracy w branżach związanych z produkcją i podawaniem żywności, lekarstw i wody. Dlatego, jeżeli poszukujesz pracy w tych sektorach gospodarki, zadbaj o zrobienie badań sanitarno-epidemiologicznych jak najszybciej. Jak je zrobić i ile kosztuje otrzymanie zaświadczenia?

Każdego dnia bywamy w wielu miejscach, dotykamy przedmiotów, które wcześniej w dłoniach miały setki osób. Na wszystkim przenoszone są bakterie, dlatego dbamy o swoją higienę, myjąc dłonie przed posiłkiem, czy zakładając maski, odwiedzając bliskich w szpitalach. Idąc do restauracji, czy robiąc zakupy, także oczekujemy wysokiego poziomu higieny. Na szczęście prawo reguluje te kwestie i sanepid sprawuje kontrole nad przedsiębiorstwami wielu branż. W konsekwencji także niektórzy pracownicy muszą zadbać o wykonanie badań sanitarno-epidemiologicznych. Kto podlega obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym?

Badania sanitarno-epidemiologiczne – co to jest?

Aktualne badania sanitarno-epidemiologiczne to warunek konieczny w przypadku podejmowania wielu zawodów związanych z podawaniem żywności, wody i produkcją leków. Aktualne orzeczenie sanitarno-epidemiologiczne jest wydawane w formie dokumentu, który uprawnia przyszłego pracownika do wykonywania obowiązków w obecności żywności i leków. Warto wiedzieć, że popularna książeczka sanepidowska tak naprawdę nie istnieje od lat. Została zastąpiona przez badania sanepidowskie, jednak ustawa nie określa formy samego dokumentu. To dlatego orzeczenie wciąż można spotkać w formie staroświeckiej książeczki.

Orzeczenie lekarskie stanowi informację o tym, że pracownik może pracować z żywnością, ponieważ nie jest zakażony pałeczkami duru brzusznego, durów rzekomych A, B i C, pałeczkami z rodzaju Salmonella, Shigella, prątkami gruźlicy, czy innymi czynnikami, które wykluczałyby go z możliwości pracy z żywnością.

Obowiązkowe badania sanitarno-epidemiologiczne. Kogo dotyczą?

Badania wskazane są nie tylko dla pracowników przygotowujących żywność w restauracjach, choć zwykle o tych myślimy w pierwszej kolejności. Oprócz pracowników branży spożywczej i gastronomicznej badania wskazane są także dla uczniów i studentów szkół wyższych kształcących się w tych obszarach oraz dla pracowników branży medycznej, czy nauczycieli. Pracodawca może oczekiwać badań także w branży usługowej związanej z bezpośrednim kontaktem z ciałem klienta jak np. fryzjer, czy kosmetyczka oraz w branży produkcyjnej, gdzie pracownicy zajmują się obróbką żywności. Przykładowe stanowiska pracy, na których pracodawca ma prawo oczekiwać wykonania badań to kelner, kucharz, piekarz, czy opiekunka do dzieci.

Ponadto obowiązkowe badania sanitarno-epidemiologiczne zgodnie z art.6 ustawy obowiązują również:

• podejrzanych o zakażenie lub chorobę zakaźną;
• noworodki, niemowlęta i kobiety w ciąży, podejrzane o zakażenie lub chorobę zakaźną mogącą się szerzyć z matki na płód lub dziecko;
• nosicieli, ozdrowieńców;
• osoby, które były narażone na zakażenie przez styczność z osobami zakażonymi, chorymi lub materiałem zakaźnym.

Szukasz nowego miejsca zatrudnienia? Sprawdź oferty pracy w Sosnowcu.

Kto musi zrobić badania sanepidowskie – podstawa prawna

Według artykułu 6. ust. 1. ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, badania do celów sanitarno-epidemiologicznych powinny być wykonane u wszystkich osób podejmujących lub wykonujących czynności/prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby niezależnie od obowiązku wykonania badań lekarskich wynikających z Kodeksu Pracy.

Skierowanie na badania sanitarno-epidemiologiczne

Istnieją przypadki, w których badania sanitarno-epidemiologiczne przeprowadzisz na wyraźne polecenie obecnego pracodawcy. To on jest odpowiedzialny za skierowanie Cię na badania i pokrycie kosztów związanych z jego wykonaniem. Skierowanie na badania sanepidowskie od pracodawcy powinno zawierać:

• dane pracodawcy;
• dane osoby skierowanej na badania;
• powód skierowania na badania;
• stanowisko pracy;
• datę wystawienia;
• podpis pracodawcy
• adres najbliższego punktu, w którym można je wykonać.

Udając się na badania, oprócz skierowania na badanie należy zabrać ze sobą dokument tożsamości (dowód osobisty lub paszport).

Badania sanepidowskie prywatnie i bez skierowania – cena i czas oczekiwania na wyniki

Najczęściej badania sanitarno-epidemiologiczne będą częścią ogłoszenia o pracę. To znaczy, że o zdobycie orzeczenia trzeba się postarać wcześniej i na własną rękę pokrywając wszystkie koszty. Dokumenty uprawniające do pracy z żywnością i lekami można otrzymać w każdej placówce sanepidu i wielu prywatnych przychodniach lekarskich. Ich koszt zależy od miejscowości i samej placówki, jednak zazwyczaj nie przekracza 150-200 złotych. Koszt samego badania może wahać się od 80 zł do 180 zł. Później trzeba jednak doliczyć jeszcze koszt za badanie lekarskie w okolicach 100 zł. Czas oczekiwania na wyniki to od jednego do dwóch tygodni.

W większych miastach znajdziemy Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny. Przykładowo koszt badania na nosicielstwo na terenie Warszawy w powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej wynosi 170 zł. Próbki kału przyjmowane są od poniedziałku do piątku w godzinach porannych, a wyniki badań można odebrać online i osobiście.

Choć w teorii to pracodawca ponosi wydatki związane z wyrobieniem książeczki przez pracownika, to przeglądając oferty pracy, można zauważyć, że w wielu przypadkach już na starcie wymagane jest posiadanie orzeczenia. Dlatego w większości przypadków prawdopodobnie pracownik sam zapłaci za badania. W przypadku zgubienia książeczki należy ponownie udać się do lekarza medycyny pracy, aby wystawił orzeczenie. Nie trzeba wykonywać badań od nowa.

Badania sanitarno-epidemiologiczne – jak zrobić?

Przygotowanie do badań sanitarno-epidemiologicznych nie należy do najprzyjemniejszych rzeczy na świecie. Aby wykonać badania, specjaliści potrzebują 3 próbek kału z trzech ostatnich dni. Próbki powinno się zanieść do ośrodka badań w specjalnych pojemnikach kosztujących kilka złotych, które kupimy w każdej aptece.

Aby wykonać badania sanitarno-epidemiologiczne po otrzymaniu skierowania na badania lub robiąc je samodzielnie, należy udać się do najbliższej stacji sanitarno-epidemiologicznej. W punkcie przyjmowania próbek kandydat otrzyma pojemniki na próbki. Następnie należy wykonać trzykrotne badanie kału i przez dni z rzędu dostarczać próbki materiału badawczego. Po otrzymaniu badań należy udać się do lekarza medycyny pracy, który wystawi zaświadczenie o braku przeciwwskazań do pracy.

Lekarz wydaje orzeczenie lekarskie dla celów sanitarno-epidemiologicznych w dwóch egzemplarzach. Jeden egzemplarz pracownik zachowuje dla siebie, a drugi przekazuje pracodawcy, który skierował go na badania.

Fałszywa książeczka sanepidowska – warto, czy nie?

Wielu zainteresowanych zdobyciem orzeczenia z sanepidu zapewne spotkało się z możliwością kupienia wypełnionych książeczek sanepidowskich na popularnych serwisach aukcyjnych. Zwykła odpowiedzialność i ludzka uczciwość powinny skutecznie odwieść od kupna fałszywych badań sanepidowskich. Gdyby jednak to nie wystarczyło, warto wiedzieć, że za podrobienie takiego dokumentu grozi grzywna finansowa, a nawet od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności.

Aktualne badania sanepidowskie – co ile lat trzeba je robić? Czy mogą być bezterminowe?

Terminowości badań sanitarno-epidemiologicznych nie da się jednoznacznie ustalić. To przede wszystkim od lekarza zależy, czy na dokumencie wypisze datę następnych badań i jak szybko do nich dojdzie. Warto wspomnieć, że wiele badań tego rodzaju jest wydawanych bezterminowo – wiele zależy od rodzaju wykonywanej pracy i lekarza.

Warto zaznaczyć, że orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych wydane w Polsce nie jest ważne za granicą. W zależności od konkretnego kraju może być wymagane wykonanie innych badań.