Efekt halo to pojęcie zaczerpnięte z psychologicznych książek, które w praktyce towarzyszy nam na każdym kroku kariery zawodowej. Przejęcie kontroli nad efektem halo może ułatwić zdobycie lepszej posady, a także otworzyć furtkę do awansu. Czym jest efekt halo? W jaki sposób powstaje? Sprawdź!
Może się wydawać, że efekt halo to tylko przedmiot rozważań psychologów i chwytliwe hasło wykorzystywane przez coachów. Po zagłębieniu się w temat dostrzegamy jednak, że taki efekt to tak naprawdę jedna z podstawowych zasad funkcjonowania w społeczeństwie. Jaki to ma związek z pracą? Życie zawodowe to tak naprawdę przekrój społeczeństwa w skali mikro, zamknięty w czterech ścianach firmowego budynku. W pracy doświadczamy mnóstwa interakcji międzyludzkich, a nasza biegłość w kreowaniu własnej marki ma ogromny wpływ na przebieg całej kariery zawodowej. Niejednokrotnie wspominaliśmy o wadze dobrego pierwszego wrażenia na rozmowie o pracę. Jego następstwem jest właśnie efekt halo w firmie, od którego zależy, jak postrzegają Cię inni pracownicy. Co to jest i jak go okiełznać?
Spis treści
Efekt halo – czym jest?
Umiejętność stwarzania pierwszego dobrego wrażenia przydaje się nie tylko w pracy, ale właściwie w każdej sytuacji życia codziennego. Badania dowodzą, że na wyrobienie sobie pierwszej opinii potrzeba zaledwie kilka do kilkunastu sekund. Pierwszy uścisk dłoni, spojrzenie w oczy, mimika twarzy i ton głosu. Od tych kilku chwil zależy, jak dobrze postrzega Cię nowo poznana osoba. Ewentualne złe wrażenie trzeba naprawiać dosyć długo, a w życiu zawodowym nie zawsze jest na to czas.
Efekt halo ma ogromny związek z pierwszym wrażeniem. Edward Thorndike to amerykański psycholog, który jako pierwszy opisał omawiane przez nas zjawisko. Zdaniem psychologa, pierwsze wrażenie określa nasze późniejsze podejście do danej osoby. Zgodnie z teorią, jeżeli np. nowa osoba w pracy wywarła na kimś dobre pierwsze wrażenie, to ten ktoś będzie miał tendencję do przypisywania jej pozytywnych cech charakteru.
I odwrotnie, złe pierwsze wrażenie może odcisnąć stałe piętno na relacji między pracownikami. Bez względu na to, jak bardzo nowa osoba w zespole będzie starała się je zatrzeć, część pracowników może mieć tendencję do przypisywania jej złych cech charakteru i skupiania się na wadach.
Co to jest efekt halo (aureoli)?
Zanim poznamy przyczyny powstawania efektu halo, warto podzielić go na dwa najważniejsze rodzaje. Mowa tutaj o pozytywnym i negatywnym podejściu, którymi są: efekt aureoli i efekt golema. Pierwszym z nich jest efekt aureoli, czyli mechanizm automatycznego przypisywania dobrych cech charakteru komuś, kto w ciągu kilku pierwszych chwil wzbudził w nas pozytywne emocje.
W stosunku do takiej osoby możemy przymykać oko na jej błędy, skupiając się na cechach wyłącznie pozytywnych. Co więcej, efekt aureoli polega na tym, że zaczniemy przypisywać jej dobre cechy, nawet jeśli zupełnie niczego o niej nie wiemy. Jak łatwo się domyślić, wywołanie takiego efektu to skarb wykorzystywany w marketingu, employer brandingu i karierze zawodowej.
Przywoływanie u innych ludzi dobrych skojarzeń może zapewnić sukces podczas rozmowy kwalifikacyjnej. Jeżeli ciężką pracą i umiejętnościami potwierdzimy anielski efekt halo, dużo łatwiej będzie nam o awans zawodowy i budowanie przydatnej siatki znajomości.
Czym jest efekt halo (golema), nazywany też szatańskim efektem halo?
Efekt golema niesie ze sobą odwrotne skutki. Fatalne pierwsze wrażenie może uprzedzić do nas osoby rekrutujące, członków zespołu, a także przełożonych. Bez względu na przyczynę, efekt golema zmniejsza nasze szanse podczas rozmowy kwalifikacyjnej. Tendencja do przypisywania negatywnych cech danej osobie będzie też przeszkodą już po dostaniu pracy. Przez negatywne pierwsze wrażenie szef będzie podchodził do Ciebie z większą ostrożnością, a to może pozbawić Cię udziału w ważnych projektach, które pomagają wejść na wyższy szczebel kariery zawodowej.
Aby szatański efekt halo nie powstał, należy zwracać szczególną uwagę na wszelkie gesty podczas pierwszego spotkania. Jak pewnie wszyscy zdajemy sobie sprawę, dużo trudniej zmienić o kimś zdanie, niż wyrobić sobie pierwszą opinię.
Jakie są przyczyny efektu halo?
Przyczyny powstawania efektu halo są zakodowane głęboko w naszym DNA. Człowiek od zawsze musiał podejmować szybkie decyzje, bazując na szczątkowych informacjach z otoczenia. Taka umiejętność natychmiastowego rozwiązywania problemów była i jest istotą przetrwania naszego gatunku. Przenoszenie tego typu zachowań do relacji międzyludzkich nazywa się właściwie błędem poznawczym, na który nie mamy większego wpływu.
Jako ludzie chcemy jak najszybciej wyrobić sobie opinię o otaczającej nas sytuacji. Zwłaszcza gdy znajdujemy się w obcym środowisku lub w towarzystwie nieznanej nam osoby. Takiemu efektowi nie opierają się nawet najbardziej doświadczone osoby rekrutujące. Ocenę ludzi na podstawie pierwszego wrażenia, nazywamy też mianem podstawowego błędu atrybucji.
W jaki sposób powstaje efekt halo?
Równie ciekawy jest sposób powstania efektu halo w firmie i życiu codziennym. Przyjmuje się, że nad powstaniem takich efektów nie mamy prawie żadnej kontroli. Ten mechanizm zachodzi automatycznie w naszym mózgu i powstał, abyśmy mogli błyskawicznie zaadaptować się do nowej sytuacji. Oczywiście, wstępna ocena cech charakteru, po zaledwie jednej rozmowie, nie jest sprawiedliwa. Wybór idealnego pracownika powinien opierać się na obserwacji, badaniu zaangażowania, ocenie kwalifikacji i umiejętności miękkich.
W praktyce jednak osoby rekrutujące nie mają tyle czasu. Na atrakcyjne oferty pracy odpowiada mnóstwo osób, a rekruter musi jak najszybciej wyselekcjonować najbardziej obiecujących kandydatów. Same rozmowy też ograniczają się zazwyczaj do kilkudziesięciu minut, ponieważ dogłębne poznanie i sprawdzenie każdego kandydata graniczy z cudem. Powstający automatycznie efekt pomaga rekrutującym wyselekcjonować pracowników już na etapie wyboru dobrego CV i pierwszych rozmów. Dlatego właśnie warto zdawać sobie sprawę z tego, jak bardzo ważna jest praca nad zrobieniem pierwszego dobrego wrażenia.
Efekt halo – psychologia pomaga w osiągnięciu sukcesu
Jeżeli nie zadbasz o swój prywatny PR, możesz z powodzeniem uniknąć pięcia się po szczeblach kariery. Wiedza o działaniu takich mechanizmów może być jedną z silniejszych broni w walce o zdobycie zawodowych szczytów. O efekcie halo możemy mówić na każdym etapie kariery:
- podczas rozmowy kwalifikacyjnej;
- w trakcie pierwszego zapoznania z nowym zespołem;
- podczas pierwszych rozmów z potencjalnym klientem;
- podczas ubiegania się na wyższe stanowisko w pracy;
- zawsze, gdy chcemy nakłonić kogoś do szybszego spełnienia naszej prośby;
- w czasie budowania zespołu, jako kierownik, bądź team leader.
Efekt halo w firmie – kiedy występuje?
Efekt halo w firmie wykorzystuje się nie tylko, jako sposób na stworzenie osobistej marki. Przedsiębiorstwa od dawna stosują takie mechanizmy, dbając jednocześnie o swój marketing. Wywołanie pozytywnego efektu halo ma bardzo duże znaczenie podczas rozmów z ważnymi klientami na etapie sprzedaży usług lub produktów, a także później, gdy chcą utrzymać zdobytego już kontrahenta. Firmy dbają o dobre pierwsze wrażenie, projektując nowoczesne biura, profesjonalnie podchodząc do klientów i chwaląc się swoją kulturą organizacyjną.
Przypisywanie pozytywnych cech danemu przedsiębiorstwu można uzyskać dobrze przeprowadzoną kampanią reklamową, poruszającą ważne problemy z punktu widzenia określonych grup docelowych.
Do budowania marki wzmagającej efekt aureoli dochodzi także wewnątrz struktury organizacyjnej firm. Pracodawcy już od wielu lat zdają sobie sprawę, że odpowiednio poprowadzony employer branding, może wpłynąć na poprawę jakości życia ich pracowników. Szczęśliwy zatrudniony to wydajny zatrudniony, który będzie polecał firmę innym osobom, stając się pewnego rodzaju ambasadorem marki.
Jak nie dać się oszukać efektowi aureoli?
Jak już wspomnieliśmy, efektem aureoli nazywamy tendencję do przypisywania pozytywnych cech charakteru osobie, która wywarła na nas pierwsze dobre wrażenie. Taki mechanizm naszej świadomości rodzi pewne niebezpieczeństwa, ponieważ niektórzy mogą wykorzystywać ignorowanie przez nas cech negatywnych. Aby efekt aureoli nie wprowadził nas w błąd, należy po prostu zdawać sobie sprawę z jego istnienia.
Jeżeli pierwsze wrażenie to automatyzm naszego mózgu, nie mamy większego wpływu na jego istnienie. Możemy jednak pamiętać o tym, że wygląd zewnętrzny i kilka sekund rozmowy, nie powinny wpływać na naszą ocenę drugiej osoby. Nie chcąc idealizować nowego pracownika lub pracodawcy, powinniśmy skupić się na analizowaniu wszystkich zachowań. Warto dać sobie nieco więcej czasu i powstrzymać się z całościową oceną człowieka aż do lepszego poznania jego charakteru i pracy.
Jak efekt halo wpływa na decyzje zakupowe klientów?
Efekt halo znajduje szerokie zastosowanie w marketingu i strategiach sprzedażowych. Konsumenci, którzy mają pozytywne wrażenie o marce, są bardziej skłonni do zakupu jej produktów, nawet jeśli nie znają ich jakości. Na przykład luksusowe opakowanie, estetyczna reklama czy rekomendacje influencerów mogą wywołać efekt aureoli, dzięki któremu klient automatycznie przypisuje produktowi wyższą wartość. Firmy często wykorzystują to zjawisko, inwestując w budowanie atrakcyjnej narracji wokół swojej marki. Dzięki efektowi halo lojalność konsumentów wobec marki wzrasta, a w przypadku negatywnego doświadczenia są oni skłonni przymknąć na nie oko.
Efekt halo w zarządzaniu zespołem – szanse i zagrożenia
Efekt halo w środowisku pracy może znacząco wpłynąć na relacje między menedżerami a zespołem. Kierownicy, którzy mają pozytywne pierwsze wrażenie o pracowniku, częściej widzą jego działania w korzystnym świetle, nawet jeśli popełnia błędy. Może to prowadzić do niesprawiedliwego faworyzowania, które demotywuje pozostałych członków zespołu. Z drugiej strony, negatywny efekt halo może skutkować nadmiernym krytycyzmem wobec osoby, która zrobiła złe pierwsze wrażenie, co blokuje jej rozwój zawodowy. Świadomość tego zjawiska i obiektywne podejście w ocenie pracowników pozwalają uniknąć błędów w zarządzaniu i budować zdrowsze relacje w zespole.
