Ochrona przed zwolnieniem z pracy przysługuje określonym grupom osób, którym nietykalność gwarantuje Kodeks pracy. W innym wypadku pracodawcom grozi sprawa w sądzie. Sprawdź więc, kogo nie można zwolnić z pracy. Może Ty zaliczasz się do pracowników chronionych?
Ochrona pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę przed zwolnieniem oznacza zakaz rozwiązywania i wypowiadania z nimi umowy w sytuacjach ściśle określonych w Kodeksie pracy. Jeśli pracodawca naruszy dane przepisy, to sprawa ta może zakończyć się w Sądzie Pracy, chyba że ma on bardzo poważny powód zmuszający go do podjęcia takich kroków np. gdy następuje likwidacja lub upadłość firmy bądź wypowiedzenie umowy następuje z rażącej winy przeciwnika. Kogo nie można zwolnić z pracy i na jaką podstawę prawną można się powołać? Czy rozwiązanie umowy z pracownikami chronionymi jest w ogóle możliwe? Sprawdź!
Spis treści
Ochrona przed zwolnieniem – podstawa prawna
Kogo nie można zwolnić z pracy? Zapoznaj się z poniższymi przepisami, które jasno i wyraźnie informują o nietykalności pracowników chronionych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. W sytuacji, kiedy pracodawca naruszy Twoje prawa, możesz śmiało powołać się na podane poniżej artykuły z Kodeksu pracy.
- Zgodnie z art. 39 Kodeksu pracy: pracodawca nie może rozwiązać umowy z pracownikiem, którego brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeśli tylko okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wyniku.
- Zgodnie z art. 177 § 1 Kodeksu pracy: pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę pracownicy w okresie ciąży, a także w trakcie urlopu macierzyńskiego, chyba że zachodzą ku temu przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na to zgodę.
- Zgodnie z art. 186 [8] § 1 pkt 1 Kodeksu pracy: pracodawca nie może wypowiedzieć lub rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przed pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy. Jednak nie dłużej niż przez łączny okres dwunastu miesięcy.
- Zgodnie z art. 41 Kodeksu pracy: pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika oraz w innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy (np. podczas L4), jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
W tych sytuacjach pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę. Z wypowiedzeniem umowy o pracę w tych przypadkach może wiązać się pozew i dochodzenie mające na celu ochronę praw pracowniczych. Warto jednak zaznaczyć, że powyższe informacje dotyczą tylko umowy o pracę. Umowy zlecenie oraz umowy o dzieło są stosunkami cywilno-prawnymi dlatego nie mają do nich zastosowania przepisy Kodeksu pracy. Wiąże się to z brakiem ochrony pracownika oraz możliwością rozwiązania umowy w każdej sytuacji.
Ochrona przed zwolnieniem: grupy chronione
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, pracodawca nie może zwolnić pracownika, który należy do określonych grup chronionych. Są to np. osoby, którym brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, kobiety w ciąży i na urlopie macierzyńskim, pracownicy na urlopie wychowawczym lub wypoczynkowym oraz przebywający na zwolnieniu lekarskim.
Warto zaznaczyć, że wiąże się to z przedstawieniem odpowiednich dokumentów. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności w pracy, jak np. podczas zwolnienia lekarskiego pracownik musi przedstawić to zwolnienie. Obecnie przychodnie i ZUS przesyłają automatycznie informacje o L4 lub L4 na dziecko do pracodawcy, co znacznie upraszcza procedurę.
Kiedy pracodawca może zwolnić pracownika chronionego?
Jednym wyjątkiem, który upoważnia pracodawcę do rozwiązania umowy z pracownikiem chronionym przed zwolnieniem, jest przypadek likwidacji zakładu pracy (likwidacji pracodawcy) lub ogłoszenia upadłości firmy, co wiąże się ze zwolnieniem na raz grupy pracowników. W takim przypadku należy się odprawa pieniężna (jej wysokość zależy od stażu pracy pracownika) oraz udzielenie zaległego urlopu wypoczynkowego w trakcie ich wypowiedzenia lub wypłacenie ekwiwalentu za niewykorzystane dni na wypoczynek.
Drugim wyjątkiem jest zwolnienie winy pracownika, czyli działanie na niekorzyść pracodawcy i szkodliwe naruszenie przepisów prawa w Kodeksie pracy. Ponadto według art. 52 § 1 Kodeksu pracy pracodawca może zdecydować się na rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (nawet kobiecie w ciąży), w sytuacji naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych, popełnia przestępstwa lub utracenia uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na danym stanowisku w czasie trwania umowy o pracę.
Oznacza to, że jako pracodawca możesz zwolnić pracownika dyscyplinarnie, jednak nadal masz obowiązek uzasadnienia wypowiedzenia. Inaczej sprawa wygląda w przypadku umowy zlecenia, ponieważ wtedy pracodawca może zwolnić pracownika w praktycznie każdym przypadku bez podania konkretnej przyczyny.
Ochrona przed zwolnieniem przed emeryturą
Ochrona przed zwolnieniem przed emeryturą przysługuje osobom, którym brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia pełnego wieku emerytalnego (kobiety – 60 rok życia, mężczyźni – 65 rok życia). Jedynie pod warunkiem, że okres zatrudnienia u danego pracodawcy uprawnia ich do tego świadczenia.
Ochrona ciężarnej przed zwolnieniem
Kobietom w ciąży przysługuje ochrona przed zwolnieniem z pracy. Dzięki temu pracodawca nie może rozwiązać im umowy nawet ze względu na jej stan i efektywność wykonywania zawodowych obowiązków. W tym przypadku ochrona przed rozwiązaniem umowy przysługuje pracownicy już od momentu stwierdzenia ciąży i przedstawienia potwierdzenia lekarskiego. Od dnia przedstawienia zaświadczenia pracodawca nie może już zdecydować się na wypowiedzenie umowy o pracę pracownika.
Ochrona przed zwolnieniem na urlopie macierzyńskim i wychowawczym
Pracownik przebywający zarówno na urlopie macierzyńskim, jak i wychowawczym również chroniony jest przepisami prawa zabraniającymi pracodawcy rozwiązania z nim umowy o pracę. Osoba na urlopie wychowawczym ma prawo korzystać z przysługującego jej świadczenia, jednak nie dłużej niż dwanaście miesięcy. Rozwiązanie umowy o pracę w takim przypadku z winy pracownika jest teoretycznie niemożliwe, ponieważ nie przebywa on w zakładzie pracy i nie wykonuje swoich obowiązków służbowych z racji przebywania na urlopie.
Ochrona przed zwolnieniem na zwolnieniu lekarskim
Pracownik przebywający na L4 nie może zostać zwolniony, póki nie wróci do swojej pracy i nie zakończy się okres zwolnienia lekarskiego. Natomiast jego obowiązkiem jest usprawiedliwić swoją nieobecność i dostarczyć pracodawcy zwolnienie lekarskie w ciągu siedmiu dni od jego wydania. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, w której pracownik przebywa na zwolnieniu dłużej niż trzy miesiące, a zatrudniony jest krócej niż pół roku. Jeśli nieobecność z powodu choroby dotyczy pracownika nowego, wtedy pracodawca może zdecydować się na rozwiązanie umowy o pracę z takim pracownikiem.
Ochrona przed zwolnieniem na urlopie wypoczynkowym
Ochrona przed zwolnieniem z pracy dotyczy również pracownika na urlopie wypoczynkowym, kiedy to pracodawca nie może wręczyć mu wypowiedzenia i zwolnić go z pracy. Może jednak zrobić to od razu po powrocie z urlopu lub przed jego rozpoczęciem.
Warto zaznaczyć, że po rozwiązaniu umowy o pracę związanym z wypowiedzeniem umowy, gdy pracodawca podejmuje decyzję o zakończeniu współpracy z różnych przyczyn (nie może być to jednak zwolnienie dyscyplinarne), pracownikowi przysługują świadczenia m.in. zasiłek dla bezrobotnych. Ważne jest, tylko aby osoba starająca się o świadczenia spełniała wymagania dotyczące m.in. ilości przepracowanych dni.
Zostałeś zwolniony i szukasz nowej pracy? Przeglądaj oferty pracy na stronie GoWork.pl!
Ochrona pracowników w wieku przedemerytalnym – kluczowe przepisy prawa
Pracownicy w wieku przedemerytalnym są jedną z grup, którą przepisy prawa chronią przed wypowiedzeniem umowy o pracę. W szczególnych przypadkach, takich jak ogłoszenie upadłości pracodawcy, sytuacja może wyglądać inaczej, jednak generalnie pracodawca nie ma prawa wypowiedzieć warunków pracy lub płacy pracownika czy rozwiązać umowy o pracę bez wypowiedzenia. Dotyczy to również osób, które znajdują się w okresie urlopu macierzyńskiego. Przepisy zapewniają ochronę także w przypadku innej usprawiedliwionej nieobecności, takiej jak urlop chorobowy czy urlop wypoczynkowy.
Prawo chroni także osoby pełniące funkcje w społecznych inspektorów pracy oraz związanych z pracodawców związkach zawodowych. Tego rodzaju ochrona zapewnia, że pracownik przed osiągnięciem wieku emerytalnego nie jest narażony na utratę pracy w sposób nagły, bez względu na zmiany w firmie, które mogą się pojawić na skutek decyzji zarządu lub innych okoliczności ekonomicznych.
Zwolnienia grupowe a prawo do ochrony pracownika – kto jest zabezpieczony?
W przypadku zwolnień grupowych, istnieją pewne kategorie pracowników, które są szczególnie chronione przez prawo. Przykładem mogą być pracownicy będący w warunkach urlopu macierzyńskiego. Tacy pracownicy nie mogą zostać zwolnieni bez szczególnego powodu, jak ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych. Istnieje jednak wyjątek, który może pojawić się w przypadku, gdy firma znajduje się w sytuacji kryzysowej, takiej jak ogłoszenie upadłości.
Kolejnym istotnym czynnikiem jest fakt, że osoby zatrudnione na umowach na czas określony mają nieco inne zasady ochrony niż te, które pracują na podstawie umów na czas nieokreślony. Pracownik objęty ochroną na czas określony również nie może zostać zwolniony w okresie urlopu macierzyńskiego, jednak pracodawca może rozwiązać umowę po zakończeniu tego okresu lub w przypadku ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych.
Pracownicy chronieni w przypadku ogłoszenia upadłości pracodawcy
W przypadku ogłoszenia upadłości pracodawcy, istnieje grupa pracowników, która nadal może korzystać z ochrony przed zwolnieniem. Ochrona ta dotyczy pracowników, którzy znajdują się w szczególnych warunkach, takich jak urlop macierzyński czy inna usprawiedliwiona nieobecność w pracy. Pracodawca nie może bezpośrednio zakończyć ich stosunku pracy, nawet w tak trudnej sytuacji, jaką jest upadłość firmy.
Dodatkowo, społeczni inspektorzy pracy oraz członkowie związków zawodowych również są objęci ochroną. Oznacza to, że w razie konieczności rozwiązania umowy, pracodawca musi uzyskać zgodę odpowiednich instytucji, zanim podejmie jakiekolwiek kroki. Taki mechanizm zabezpiecza prawa pracowników, chroniąc ich przed niesprawiedliwymi działaniami w wyjątkowych okolicznościach, jak upadłość firmy.
