Kary porządkowe składają się z upomnienia, nagany oraz kary pieniężnej. Sprawdź, w jaki sposób i kiedy powinny być stosowane. Co zrobić, kiedy pracodawca łamie przepisy dotyczące kar porządkowych? Przygotowaliśmy dla ciebie kompendium wiedzy na ten temat.
Nakładanie kar porządkowych na pracownika jest regulowane w Kodeksie pracy. To znaczy, że jedynie osoba zatrudniona na umowę o pracę może zostać w taki sposób zdyscyplinowana. Kara porządkowa dla pracownika stosowane jest w sytuacji, kiedy pracownik na przykład nie przestrzega swoich obowiązków, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz nie usprawiedliwia nieobecności. Pracodawca, chcąc zapobiec takim zachowaniom w przyszłości, nakłada na pracownika majątkową lub niemajątkową karę porządkową (naganę lub upomnienie). Dodatkowo to swoistego rodzaju narzędzie pomocne w odpowiedzi na pytanie jak zdyscyplinować pracownika.
Spis treści
Co to jest kara porządkowa?
Pracodawca może nałożyć na pracownika karę porządkową w sytuacji, kiedy ten nie przestrzega regulaminu pracy oraz zasad BHP lub nie wykonuje swoich obowiązków. Kary porządkowe są więc rozwiązaniem dyscyplinującym bez wypowiadania umowy o pracę. Służą one również jako dowód do wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony w przyszłości. Pracodawca ZAWSZE musi podać konkretny powód, z którego zdecydował się zakończyć współpracę z danym pracownikiem, na piśmie.
Kara porządkowa przykłady
Powszechnie stosuje się trzy rodzaje kar porządkowych. Rodzaje kar porządkowych:
- kara upomnienia,
- kara pieniężna
- kara nagany,
Kara porządkowa – kodeks pracy
Zgodnie z artykułem 108 § 1 Kodeksu pracy kary porządkowe niemajątkowe to na przykład nagana dla pracownika i upomnienie. Nakłada się je w sytuacji, kiedy pracownik nie przestrzega:
- ustalonej organizacji i porządku w pracy,
- przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP),
- przepisów przeciwpożarowych,
- przyjętego w regulaminie firmy potwierdzenia przybycia i obecności w pracy oraz
- usprawiedliwiania swojej nieobecności.
Pracodawca może również nałożyć karę finansową na pracownika (artykuł 108 § 2 Kodeksu pracy), kiedy pracownik:
- nie przestrzega przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
- nie przestrzega przepisów przeciwpożarowych,
- opuszcza pracę bez usprawiedliwienia,
- przychodzi do pracy pod wpływem alkoholu lub spożywa alkohol w zakładzie.
Kara porządkowa majątkowa – wysokość
Kara pieniężna zarówno za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia za pracę. Z kolei wszystkie nałożone majątkowe kary porządkowe nie mogą przewyższać jednej dziesiątej części pensji pracownika do wypłaty po dokonaniu potrąceń, o których mowa w artykule 87 § 1 pkt 1-3 Kodeksu pracy „potrącenia z wynagrodzenia za pracę”. Wpływy z kar porządkowych powinny być przeznaczone na poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób i czas wystawiania kar porządkowych
Pracodawca powinien nałożyć karę porządkową na pracownika w ciągu 14 dni, od kiedy dowiedział się o naruszeniu obowiązków. Są jednak takie sytuacje, w których bezpośredni przełożony tego pracownika zataja lub zwleka z informacją o przewinieniu, a prawda wyjdzie na jaw dopiero po np. kilku tygodniach. Wtedy pracodawca może nałożyć karę porządkową majątkową lub niemajątkową na tego pracownika nie później niż w ciągu trzech miesięcy od momentu złamania praw.
Szukasz pracy? Aplikuj na oferty pracy w Łodzi
Jak należy nakładać kary porządkowe?
Zgodnie z artykułem 109 § 2 Kodeksu pracy, zanim pracodawca nałoży na pracownika karę porządkową, powinien z nim porozmawiać i go wysłuchać. Dzięki temu pracownik będzie mógł wytłumaczyć się ze swojego zachowania oraz przedstawić okoliczności i motyw, które go do tego skłoniły. Jeśli pracodawca nałoży naganę, upomnienie na podstawie Kodeksu pracy lub karę pieniężną na pracownika bez wcześniej rozmowy z nim, złamie on prawa pracownicze oraz przepisy o karach porządkowych w prawie pracy.
Co zrobić, kiedy pracodawca łamie przepisy kar porządkowych?
Nakładanie nagany, upomnienia lub kary pieniężnej ma swoją procedurę w Kodeksie pracy. Na pracodawcę, który złamie przepisy dotyczące stosowania kar porządkowych, można złożyć skargę do Państwowej Inspekcji Pracy lub sądu pracy. Pamiętaj – pracodawca nie może nałożyć na pracownika kary pieniężnej za nieprzestrzeganie porządku i organizacji pracy.
Wszystkie zasady stosowania kar porządkowych ustalone są w artykule 108 i 109 Kodeksu pracy oraz w wewnętrznym regulaminie pracy. Zapoznaj się z nimi, aby móc właściwie przestrzegać zasad panujących w firmie.
Rodzaje kar porządkowych przewidzianych w Kodeksie pracy
Kodeks pracy precyzuje trzy główne rodzaje kar porządkowych, które pracodawca może nałożyć na pracownika. Są to upomnienie, nagana oraz kara pieniężna. Każda z nich ma swoje specyficzne zastosowanie i powinna być stosowana zgodnie z określonymi zasadami, aby uniknąć potencjalnych sporów sądowych.
Upomnienie oraz nagana to formy kar, które nie wiążą się bezpośrednio z obciążeniem finansowym pracownika, lecz mają na celu zwrócenie uwagi na niepożądane zachowanie. Z kolei kara pieniężna może być nałożona tylko w przypadku określonych naruszeń, takich jak nietrzeźwość w pracy czy rażące naruszenie przepisów BHP. Warto jednak pamiętać, że pracodawca musi poinformować pracownika o jego prawach w przypadku nałożenia jakiejkolwiek kary.
Jakie prawa ma pracownik ukarany karą porządkową?
Pracownik ukarany karą porządkową ma prawo do odwołania się od decyzji pracodawcy. Może to zrobić w terminie 7 dni od momentu otrzymania informacji o nałożeniu kary. W przypadku braku reakcji pracodawcy pracownik może skierować sprawę do sądu pracy. Ważne jest jednak, aby odwołanie było dobrze uzasadnione i poparte odpowiednimi dowodami.
Kodeks pracy nakłada również na pracodawcę obowiązek dokładnego poinformowania pracownika o podstawach nałożenia kary oraz umożliwienia mu złożenia wyjaśnień. To ważne, aby cały proces odbywał się w sposób zgodny z przepisami prawa i nie naruszał zasad równego traktowania w miejscu pracy.
