Czy bycie liderem wymaga specyficznych predyspozycji psychicznych?

Specyficzne predyspozycje psychiczne są niezwykle istotne w pracy lidera. To osoba, która nie tylko pracuje z ludźmi, ale także wywiera wpływ na ich pracę. Aby lider spełniał swoją funkcję, musi być osobą komunikatywną, asertywną, ale i empatyczną. Jakich predyspozycji psychicznych wymaga praca lidera? Sprawdź. 

Każda praca wymaga pewnego rodzaju predyspozycji zawodowych kluczowych w danej dziedzinie. Są one niezbędne do wykonywania określonego zestawu obowiązków w zadowalający sposób. Dla przykładu pracownik obsługi klienta musi być osobą komunikatywną, aby nawiązywać trwałe relacje z klientami. Od sekretarki wymaga się dobrej organizacji, ponieważ cecha ta jest potrzebna w m.in. prowadzeniu kalendarza spotkań, zamawianiu przejazdów, rzeczy biurowych. Księgowy powinien mieć zdolności analitycznego myślenia, aby móc wykonywać obliczenia efektywniej. Z kolei lekarz to osoba, od której oczekuje się empatii ze względu na tak delikatny obszar działalności, jak ludzkie zdrowie. Odpowiednie predyspozycje powinien mieć także lider. Jakie?

Czym są predyspozycje w pracy lidera? 

Predyspozycje to pewne cechy i zdolności kandydata, które sprawiają, że jest on w stanie bardzo dobrze wykonywać obowiązki na danym stanowisku. Predyspozycje zawodowe obejmują zarówno cechy charakteru, jak i zdolności fizyczne. W przypadku pracy lidera w szczególności znaczenie mają predyspozycje dotyczące jego osobowości.

Naturalnie w pracy fizycznej większe znaczenie ma np. siła, czy wytrzymałość. Nie bez powodu już na etapie szkoły średniej uczniowie biorą udział w zajęciach z doradztwa zawodowego. Jest to szansa na odkrycie przez nich własnych predyspozycji zawodowych poprzez np. rozwiązywanie testów, czy rozmowy z coachem.

Jeśli nikt nie pomoże nam w odkryciu talentów, możemy dorastać, a następnie rozpocząć swoją karierę zawodową z pominięciem własnych predyspozycji. To podcina skrzydła i sprawia, że ograniczamy swój potencjał. Dlatego znajomość swoich predyspozycji jest bardzo ważna w planowaniu kariery. 

Kiedy wiadomo, że kandydat będzie dobrym liderem? 

Cechy odpowiednie dla lidera mogą się wyklarować w naszym życiu już na etapie edukacji, gdy bierzemy udział w projektach grupowych. Mimo że konieczność wykonania pracy zespołowej często poddawana jest krytyce przez uczniów, którzy wolą pracować w pojedynkę, to jest to świetny sposób na sprawdzenie swoich możliwości.

Zwykle w takiej grupie w sposób naturalny wyłania się lider, który rozdysponowuje między członkami grupy zadania, przewodniczy grupie, przedstawia projekt i stara się zebrać wszystkie elementy pracy pojedynczych członków w całość. Zazwyczaj jest to osoba, która dysponuje umiejętnościami przywódczymi i jest w stanie zaplanować nad całą grupą. To świetny sprawdzian swoich umiejętności i sugestia na przyszłość, by dążyć do pracy w charakterze lidera zespołu. 

Oczywiście ważne są także własne upodobania. Nie zawsze predyspozycje zawodowe idą w parze z własnymi oczekiwaniami. Bycie liderem wymaga specyficznych predyspozycji psychicznych, o czym dowiadujemy się już w momencie poszukiwania zatrudnienia.

Większość ofert pracy wyszczególnia nie tylko obowiązki na danym stanowisku i wymagania dotyczące kompetencji twardych, lecz także cechy charakteru oczekiwane od przyszłego lidera. Jeśli patrząc na nie, czujesz jakbyś czytał o sobie, prawdopodobnie jesteś osobą odpowiednią na dane stanowisko.

Obowiązki lidera a predyspozycje zawodowe

Lider jest osobą, która przewodzi całemu zespołowi. Koordynuje pracę członków zespołu, wsłuchuje się w ich potrzeby i problemy. Stoi na straży rozwiązywania konfliktów i pilnuje terminowości wykonywania zadań. To on przekazuje pracownikom feedback, czasem udzielając przy tym pochwał, a innym razem konstruktywnej krytyki. Jest także łącznikiem między zespołem a wyższą kadrą zarządzającą. W zakresie jego obowiązków znajduje się także rozwiązywanie problemów.

To, w jaki sposób lider realizuje swoje obowiązki, w dużej mierze wpływa na efekty pracy całego zespołu i finalnie realizację celów firmy. Grupa wielu osób tworzących zespół potrzebuje lidera, kogoś, kto będzie im przewodzić. Lider oczywiście powinien słuchać swoich współpracowników, konsultować się z nimi, bo w końcu są specjalistami, lecz ostateczna decyzja należy do niego. Jest to zwykle najbardziej doświadczona osoba lub taka, która ma predyspozycje przywódcze i zdolności do efektywnego zarządzania zadaniami. Ponadto lider zespołu:

• nadzoruje i koordynuje pracę;
• weryfikuje efekty pracy zespołu;
• zarządza ludźmi;
• dba o prawidłową atmosferę w zespole;
• bierze udział w rozwiązywaniu konfliktów;
• definiuje predyspozycje poszczególnych członków zespołu i przydziela im zadania w oparciu o role zespołowe;
• motywuje zespół;
• nagradza pracowników i poucza, gdy zrobią coś źle;
• przeprowadza spotkania zespołowe i indywidualne, by poznać perspektywy pracowników i ich potrzeby;
• dba o integrację i budowanie relacji w zespole.

Znając zakres obowiązków na danym stanowisku, już jesteśmy w stanie wytypować cechy niezbędne do pełnienia tej funkcji. Lider musi rozmawiać z ludźmi, więc konieczna jest komunikatywność. W pracy lidera często miejsce mają sytuacje wymagające podjęcia trudnych decyzji. Do tego potrzebne są odwaga i pewność siebie.

Typ osobowości lidera a predyspozycje zawodowe

Predyspozycje do bycia liderem częściowo wynikają także z określonego typu osobowości. Doskonałymi liderami są ekstrawertycy. To osoby, które są duszami towarzystwa, preferują dynamiczne środowisko pracy, są świetnymi mówcami i cechuje ich wysoka ambicja.

To nie znaczy jednak, że introwertyk także nie sprawdzi się na tym stanowisku. Introwertycy jednak rzadziej marzą o roli lidera, gdyż preferują samodzielne stanowiska pracy, które nie wymagają częstych kontaktów z innymi. Świetnym liderem może być także ambiwertyk, czyli osoba, która potrafi się odnaleźć zarówno w towarzystwie, jak i na samodzielnym stanowisku.

Ambiwertyk łączy w sobie cechy introwertyka i ekstrawertyka, co daje uniwersalną mieszankę osobowości. Możemy także wyróżnić 16 typów osobowości bazujących na koncepcji prac Junga – MBTI. Doskonałymi liderami są szczególnie przedstawiciele typu osobowości ENTJ – (Extraversion, Intuition, Thinking, Judgment). Są to ludzie ambitni, charyzmatyczni, o cechach przywódczych.

Jakich predyspozycji wymaga bycie liderem?

Jak już wyżej wspomniano, predyspozycje psychofizyczne do bycia liderem mogą się wyklarować w trakcie edukacji. Czasem wyłaniają się już w pracy w życiu dorosłym, szczególnie podczas sytuacji kryzysowych, gdy to jedna z osób musi przejąć inicjatywę w działaniu. Liderem rzeczywiście można się urodzić, jednak nie jest to jedyna droga.

Predyspozycje to zdolności wrodzone, które stanowią świetny punkt wyjścia do rozwoju nowych kompetencji. Jednak osoba, która predyspozycji do bycia liderem, nie ma, także może rozwinąć w sobie zdolności do zarządzania. Praktyka czyni mistrza. Kursy rozwoju kompetencji miękkich, czy wiedza zdobyta samodzielnie z książek i webinarów, potrafią zdziałać cuda. 

Urodzony lider ma zestaw kompetencji, który sprawia, że może przewodzić innym bez powstania szczególnych okoliczności. Dlatego często jest to osoba, która nawet bez oficjalnej nominacji na lidera, sama, naturalnie się nim staje. Ujęcie tego w umowie to tylko formalność. Co sprawia, że postrzegamy kogoś jako osobę z predyspozycjami do funkcji lidera? Jest to specyficzny zestaw cech, które umożliwiają liderowi wypracowanie emocjonalnej relacji z podwładnymi, w której ich motywuje i im przewodzi. 

Jednak posiadanie predyspozycji do bycia liderem nie zawsze oznacza to samo. Wszystko zależy od tego, jaki styl zarządzania preferuje dany lider. W przypadku stylu autokratycznego lider nie cechuje się zbytnio empatią. Z kolei lider o stylu liberalnym, może mieć momentami problemy z asertywnością. Jednak możemy wyróżnić pewien uniwersalny zestaw cech dobrego lidera. Poniżej kilka z nich.

Wytrwałość

To jedna z tych cech, która napędza do działania. Zadaniem lidera jest motywowanie członków zespołu. Aby to było możliwe, sam musi wierzyć w powodzenie misji. Wytrwałość sprawia, że lider dąży do celu, nawet mimo niepowodzeń. W trakcie realizacji projektu zdarzają się sytuacje, w których inni mogą już po prostu czuć zrezygnowanie. Trudny klient? Brak dostawy materiałów potrzebnych do realizacji zlecenia? Dobry lider utrzyma zapał do pracy całego zespołu tak długo, jak tylko na horyzoncie będzie dostrzegał możliwość rozwiązania problemu. 

Wytrwałość to ważna cecha, która pomaga w wypracowaniu doświadczenia. To szansa do uczenia się na błędach, wypracowania lepszych rozwiązań. Pomaga w zdobyciu zdolności adaptacyjnych do zmian oraz w radzeniu sobie w sytuacjach stresowych. To, czego doświadcza lider, przenosi także na członków zespołu, którzy także stają się wytrwalsi.

Optymizm

Charyzmatyczny przywódca, który potrafi zarażać optymizmem już sam w sobie stanowi motywację dla zespołu. Aby członkowie zespołu widzieli sens w realizacji jakiegoś celu, muszą widzieć, że także lider ten sens dostrzega. Pozytywne nastawienie jest niezwykle istotne szczególnie w sytuacjach kryzysowych, gdy zespół musi mierzyć się z nowymi wyzwaniami.

To rolą lidera jest zaprowadzenie takich nastrojów, które nie obniżą zapału grupy do działania. Stanowczy szef o negatywnym nastawieniu może jedynie zniechęcać do pracy. Może i faktycznie działa na pracowników, lecz dlatego, że boją się konsekwencji, a nie dlatego, że rzeczywiście wierzą w swoją misję. To wpływa niekorzystnie na jakość pracy.

Ambicja

Fakt, że ktoś staje się liderem, często jest efektem ambicji danej osoby. Ambitni pracownicy starają się wykazać, często przejmują inicjatywę, odnoszą wysokie wyniki swojej pracy, starają się realizować cele, najlepiej jak potrafią. Efektem takich działań jest to, że są postrzegani jako dobrzy pracownicy i często to właśnie oni zostają nominowani do roli lidera zespołu. 

Ambitny lider ma wobec siebie wysokie wymagania i wymagania te przekłada także na członków zespołu. W rezultacie ambicja lidera sprawia, że efekty pracy całej grupy są dopracowane i realizują cele firmy. Ambicja wiąże się z wyższą samooceną. Lider pewny siebie dąży ciągle do poprawiania efektów pracy, nawet jeśli już są dobre. Samo realizowanie zadań w sposób poprawny nie daje mu satysfakcji. Dąży do wyjątkowości działań, stale podnosi poprzeczkę, chce, aby jego zespół był jednym z najlepszych.

Odwaga

Wielu pracowników pozostaje na stanowiskach niższego i średniego szczebla ze strachu przed odpowiedzialnością. Urodzony lider to osoba odważna, która nie boi się podejmowania trudnych decyzji. Odwaga to cecha, która czyni z kogoś urodzonego lidera. Musi jednak iść w parze z roztropnością, aby podejmowane decyzje nie były zbyt ryzykowne.

Lider musi umieć dokonać chłodnej kalkulacji i przeprowadzić analizę zysków i strat. Praca lidera wiąże się zatem z dużą odpowiedzialnością, ponieważ nawet jeśli pomysł wyjdzie od kogoś z członków zespołu, to on podejmuje decyzje i musi mierzyć się z jej konsekwencjami.

Umiejętność delegowania zadań 

Odpowiedni lider to osoba, która potrafi zrozumieć drugiego człowieka, odkryć jego talenty, zdefiniować mocne strony. Jest to istotne w delegowaniu zadań, ponieważ podczas ich przydzielania lider nie może sugerować się np. losowaniem. Najważniejsze, by każde zadanie trafiło do osoby, która biorąc pod uwagę jej predyspozycje, jest w stanie wykonać to zadanie najlepiej ze wszystkich. To nie znaczy, że reszta członków zespołu jest mniej ważna.

Lider stara się wykorzystać talenty każdego pracownika w odpowiedni sposób. Zatem umiejętność delegowania zadań to ważna kompetencja w pracy lidera. Nie chodzi tylko o samo wydanie polecenia, lecz o doprowadzenie zadania do skutku. Lider musi mówić w taki sposób, by odbiorca komunikatu chciał to polecenie zrealizować. Zdarzają się czasem oporni pracownicy, którzy migają się od obowiązków. Dobry lider wie, jak z nimi rozmawiać.

Umiejętność rozwiązywania konfliktów

Gdy kilka osób musi ze sobą współpracować, prędzej, czy później pojawiają się konflikty. To zakłóca prace zespołu. Oczywiście ludzie są różni i nie wszyscy muszą się przyjaźnić ze sobą. Powinni jednak okazywać sobie szacunek i potrafić się komunikować w efektywny sposób. 

Lider powinien starać się zapobiegać takim konfliktom, choćby wdrażając system jasnej komunikacji. Każdy z członków zespołu powinien mieć wyznaczone cele i obszary, nad którym pracuje. Wtedy każdy z pozostałych wie, do kogo i z czym należy się zgłosić. Wówczas jedna osoba nie będzie się starała wchodzić w kompetencje kogoś innego. 

Członków zespołu lider powinien traktować sprawiedliwie, niezależnie od tego, czy darzy kogoś większą sympatią niż innych. Ważne, aby członkowie zespołu mogli sobie ufać. Jednak konfliktów ciężko jest uniknąć i w końcu i tak jakiś się pojawi. Wówczas zadaniem lidera jest dążenie do jego rozwiązania i zachowania stabilności organizacyjnej.

Zorientowanie na cel

To cecha, która wiąże się z wytrwałością, optymizmem i ambicją. Lider nie jest w zespole tylko po to, aby reprezentować zespół, czy dbać o atmosferę w nim. Skuteczny przywódca dąży do realizacji celów firmy, odpowiednio zarządzając pracą zespołu. Dlatego wszystkie działania, jakie podejmuje, muszą mieć związek z celem, jaki chce finalnie osiągnąć. W zakres takich zadań wchodzi nie tylko praca nad projektem, ale nawet takie elementy jak szkolenia pracowników, czy integracja.

Zarządzanie czasem

Nie da się dobrze przewozić zespołem, jeśli nie ma się zdolności do dobrej organizacji pracy i zarządzania czasem. Lider zespołu troszczy się o terminowość wykonywanych zadań całej grupy osób. To on rozliczany jest z pracy zespołu, nawet jeśli to jedna osoba nie dopełni swoich obowiązków.

Chociaż od każdego pracownika wymagamy dobrej organizacji, to nie każdy rzeczywiście sobie z tym radzi. Lider jest tą osobą, która obowiązkowo musi znać się na priorytetyzacji zadań, wiedzieć, co należy wykonać najpierw, by móc skupić się na innych kwestiach. Terminowe wykonywanie zadań zmniejsza stres i ryzyko konsekwencji związanych z ich niedopełnieniem.

Umiejętność budowania trwałych relacji

Lider powinien potrafić budować trwałe relacje w zespole nie tylko sam z pracownikami, ale także wpływać na nich, aby utrzymywali dobre relacje między sobą. Te można osiągnąć, stwarzając atmosferę wspólnego zaufania i zaangażowania. Pracownicy muszą czuć, że są szanowani przez lidera, a nie służą jedynie do wykonywania zadań. 

Lider powinien także wykazywać się empatią w stosunku do nich, wsłuchiwać się w ich potrzeby i starać się na nie odpowiadać. To nie znaczy, że za każdym razem, gdy pracownik powie, że chce 10 000 zł podwyżki, to musi ją wręczyć. Ważne, by umieć rozmawiać z pracownikami i potrafić dojść do wspólnego porozumienia. 

Umiejętność budowania relacji wiąże się także z efektywniejszą komunikacją, która wspiera realizację celów firmy. To także mniej konfliktów w zespole i większa motywacja. Trwałe relacje z liderem zmniejszają również rotacje w zespole, ponieważ pracownicy nie chcą odchodzić z firmy, gdy mają nad sobą kogoś, komu warto zaufać.

Odporność na zmiany

Firma, która się rozwija, stale próbuje nowych rozwiązań. Nie ma w tym dziwnego, ponieważ stara się nadążyć za rynkiem i konkurencją. Dlatego także osoby odpowiedzialne za zarządzanie ludźmi muszą być gotowe na zmiany. Odporność taka oznacza, że zespół pracuje dalej w efektywny sposób, a nowe rozwiązania nie zakłócają jego pracy.

Lider nie czuje lęku na myśl o zmianach, lecz traktuje je jak wyzwania. Jest to szansa do wykazania się, usprawnienia pewnych obszarów działań. Lider musi w tym czasie motywować zespół i wspierać w dostosowywaniu się do nowej rzeczywistości.

Komunikatywność

W każdej pracy z ludźmi komunikatywność jest kluczowa. Od tego zależy choćby praca z klientem, ale i właśnie praca na stanowisku osoby odpowiedzialnej za zarządzanie ludźmi. Jeśli lider będzie zamykał się w swoim pokoju i kontaktował się z pracownikami tylko w celu przekazania im poleceń, to będzie nieobecny w życiu zespołu.

W rzeczywistości nie będzie stanowił jego części, a jedynie przyglądał się tej pracy z boku. Lider ma stanowić wsparcie dla zespołu, dlatego musi dawać feedback pracownikom, udzielać się aktywnie w opracowywaniu koncepcji, informować o tym, co dzieje się w firmie. Skuteczny lider potrafi słuchać innych i przekazywać informacje tak, by nikt nie czuł się wykluczony.

Asertywność

Asertywność to umiejętność dzielenia się z innymi swoim zdaniem. Lider asertywny mówi co myśli w otwarty sposób, jednocześnie nie przekraczając granic. Dba o uczucia innych, lecz nie pozwala naruszać własnych. Dlaczego ma to znaczenie w pracy lidera? Ponieważ nawet jeśli relacje w zespole są nieformalne, to lider wciąż temu zespołowi przewodzi. To oznacza, że wydaje polecenia, a członkowie zespołu muszą je realizować. 

Mogą oczywiście dzielić się swoimi obiekcjami, a dobry lider ich wysłucha i je przeanalizuje. Jednak to do lidera należy ostatnie zdanie. Powinien umieć je wyrazić w taki sposób, by nikt nie próbował działać w sposób odwrotny. Musi wyrażać swoje myśli i uczucia oraz oczekiwania w sposób klarowny, tak aby inni wiedzieli, czego od nich oczekuje. Asertywność to także kluczowa cecha w zarządzaniu konfliktami. Umożliwia także prowadzenie twardych negocjacji.

Kreatywność

Lider powinien być także osobą kreatywną, aby zespół był konkurencyjny wobec innych na rynku. Rynek stale ewoluuje, a wraz z nim także sposoby działania firm na rynku. Lider powinien więc poszukiwać rozwiązań, które z większą konkurencyjność firmy, będą rozwiązywać dotychczas pojawiające się problemy, wpłyną na większą elastyczność pracowników oraz na ich motywację. Nie wystarczy wyłącznie wyznaczanie dotychczasowych zadań. Liczy się innowacyjne myślenie. 

Predyspozycje do pracy lidera – podsumowanie

Warto pamiętać, że predyspozycje to coś, z czym się urodzimy. Z kolei kompetencje nabywamy już w trakcie naszych doświadczeń życiowych. Jeśli ktoś uważa, że ma predyspozycje do bycia liderem, to może mu być łatwiej w zdobyciu takiej posady. Jednak wiele osób musi nabyć kompetencje, np. biorąc udział w kursach, szkoleniach, zdobywając posadę, o jakiej wcześniej nawet nie myśleli. Kompetencje stale trzeba udoskonalać, ponieważ możemy je zatracić. Nawet rozwój kompetencji wymaga pewnych predyspozycji.

Choć sam talent nie jest wcale warunkiem koniecznym, to na pewno bardzo pomaga w staniu się liderem. Jednak warto pamiętać o tym, że doświadczenia nas kształtują. Do roli lidera możemy się przygotowywać właśnie podczas studiów, pracy, często przebywając w towarzystwie innych specjalistów. Ważne jest to, aby wychodzić poza swoją strefę komfortu. To jedyny sposób na to, aby testować swoje możliwości. Wpływ na naszą przyszłość mają lata szkolne, nawet doświadczenia z życia w kontakcie z rodziną, nagłe zmiany, czy trudności, z jakimi mierzymy się w trakcie życia.

Ważne jest to, aby być pewnym siebie, czuć empatię wobec innych ludzi, być nastawionym na skuteczne działanie. Warto także pamiętać, że dobra atmosfera pracy jest kluczem do stworzenia lojalnego zespołu, który razem dąży do realizacji celów.