Zawód nauczyciela to odpowiedzialne zajęcie. Jego zadaniem jest przekazanie wiedzy młodym ludziom dopiero kształtującym swoje ambicje. Wobec kandydatów na nauczycieli są zatem stawiane wysokie wymagania. Jak zostać nauczycielem? Jaką wybrać ścieżkę edukacji?
System edukacji ma bardzo duży wpływ na to, jakimi stajemy się ludźmi. Jednak to nauczycieli, ich umiejętności nauczania i postawy wobec uczniów zapamiętujemy ze szkoły najbardziej. Dobry nauczyciel, który ma powołanie i lubi swoją pracę jest w stanie zainteresować uczniów przedmiotem i wpłynąć na decyzje o podjęciu w przyszłości kariery w danym zawodzie. Jak zostać nauczycielem?
Spis treści
Jak wygląda praca nauczyciela?
Nauczyciel jak sama nazwa wskazuje to osoba, która naucza. W zależności od zatrudnienia i kwalifikacji przekazuje wiedzę małym dzieciom, młodzieży, czy studentom. Nauczyciel prowadzi zajęcia w zakresie konkretnego przedmiotu. Zajmuje się planowaniem zajęć, ich organizacją, realizuje założenia programu nauczania. W przypadku młodszych dzieci i młodzieży kładzie nacisk nie tylko na cele edukacyjne, lecz także i wychowawcze.
Praca nauczyciela jest często postrzegana przez pryzmat krótkiego etatu, wolnych wakacji, ferii i innych dni, w które dzieci także mają wolne. Nauczyciele rzeczywiście mają więcej wolnego, jednak ich praca nie zawsze kończy się w szkole. Poświęcają swój czas wolny na planowanie zajęć, opracowywanie materiałów, czy sprawdzanie prac. Praca nauczyciela jest także stosunkowo nisko opłacana. Dlatego też w Polsce brakuje nauczycieli.
Jak technologia zmienia pracę nauczyciela?
Postęp technologiczny przekształca sposób nauczania w szkołach. Nauczyciele coraz częściej korzystają z narzędzi cyfrowych, takich jak interaktywne tablice, platformy e-learningowe czy aplikacje wspierające naukę. Dzięki technologii lekcje stają się bardziej atrakcyjne, a uczniowie mają dostęp do różnorodnych materiałów dydaktycznych. Jednak to także wyzwanie – nauczyciele muszą nieustannie podnosić swoje kompetencje techniczne, by sprostać wymaganiom nowoczesnej edukacji.
Kto może zostać nauczycielem?
Nauczanie dzieci i młodych ludzi to bardzo odpowiedzialny zawód. W końcu stanowią oni przyszłość narodu. Dlatego Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego stawia przed kandydatami pewne wymagania. By uczyć, przede wszystkim samemu trzeba być osobą uczoną. Konieczne jest posiadanie wykształcenia wyższego. Kolejny krok to ukończenie kursu pedagogicznego. Uprawnia on do nauczania w szkołach publicznych. Przekazuje wiedzę niezbędną w kontakcie z dziećmi w zakresie psychologii, pedagogiki i dydaktyki. Jednak ukończenie studiów nie wystarcza. Konieczna jest także praktyka odbyta w szkole.
Jak zostać nauczycielem?
Nauczycielem może zostać osoba, która ma wykształcenie wyższe. Jednak to nie wszystko. Do pracy z dziećmi potrzebny jest odpowiedni warsztat pedagogiczny. Kandydaci, którzy myślą o pracy w zawodzie nauczyciela już w momencie wyboru szkoły średniej mogą udać się po maturze na studia pedagogiczne i wybrać specjalizację nauczycielską, np. w zakresie wczesnoszkolnym lub przedszkolnym. Należy ukończyć studia magisterskie. To mogą być studia jednolite lub II stopnia. W szkole podstawowej w klasach 1-3 do pełnienia zawodu nauczyciela wystarczy licencjat (przy spełnieniu odpowiednich warunków). Nie ważne, jaką szkołę wyższą się ukończy, może to być szkoła pedagogiczna o specjalizacji nauczycielskiej, czy uniwersytet. Istotne jest uzupełnienie swoich kwalifikacji. Kandydat ma więc do wyboru:
- przygotowanie pedagogiczne;
- studium pedagogiczne;
- nauczycielskie studia podyplomowe.
Kurs pedagogiczny a praca nauczyciela
Kandydaci na nauczycieli muszą odbyć kurs pedagogiczny. W czasie zajęć kandydat uzyskuje wiedzę na temat sposobów nauczania i na temat podstaw psychologii. Elementem kursy pedagogicznego są także praktyki w szkole. To czas, w którym nauczyciel ma szansę przetestować swoją wiedzę, umiejętności i odporność na trud zawodu nauczyciela.
Nie tylko nauczyciele muszą zadbać o przygotowanie pedagogiczne, lecz także inni pracownicy oświaty, którzy współpracują z dziećmi. To takie zawody jak pedagog, psycholog szkolny, czy opiekun przedszkolny.
- Praktyka powinna trwać minimum 150 godzin;
- teoria obejmuje minimum 270 godzin.
Aby zostać nauczycielem matematyki, wychowania fizycznego, angielskiego, czy biologii należy ukończyć szkołę wyższą właśnie na kierunku związanym z konkretnym przedmiotem.
Oprócz wykształcenia nauczyciel powinien także przestrzegać podstawowych zasad moralnych i spełniać warunki zdrowotne umożliwiające podjęcie zawodu.
Jak zostać nauczycielem przedmiotów zawodowych w technikum?
Jest kilka opcji, można:
- ukończyć studia magisterskie na kierunku związanym z nauczanym przedmiotem oraz zdobyć przygotowanie pedagogiczne,
- ukończyć studia magisterskie na kierunku związanym z treścią zajęć zgodnych z podstawą programową edukacji oraz odbyć przygotowanie pedagogiczne,
- ukończyć studia magisterskie na dowolnym kierunku oraz ukończyć studia podyplomowe obejmujące zakres nauczanego przedmiotu i odbyć przygotowanie pedagogiczne.
Przedmiotów zawodowych można uczyć także po ukończeniu studiów pierwszego stopnia, jeśli mają związek nauczanym przedmiotem i kandydat odbędzie przygotowanie pedagogiczne.
Można uczyć także po ukończeniu studiów pierwszego stopnia na kierunku związanym z treścią przedmiotu nauczanego na danym etapie edukacji i po odbyciu przygotowania pedagogicznego.
Awans zawodowy nauczyciela: szczeble kariery
Zawód nauczyciela jest rozwojowy. Do tej pory istniały cztery stopnie kariery nauczyciela:
- Nauczyciel stażysta;
- Nauczyciel kontraktowy;
- Nauczyciel mianowany;
- Nauczyciel dyplomowany.
Awans zawodowy nauczyciela przeszedł znaczące zmiany w ostatnich latach, które wpłynęły na przebieg kariery pedagogicznej. Reforma wprowadzona w 2022 roku zlikwidowała wcześniejsze stopnie nauczyciela stażysty i kontraktowego, zastępując je stanowiskiem nauczyciela początkującego. To nowa, uproszczona ścieżka, która skraca formalności, ale wprowadza inne wymagania, takie jak prowadzenie zajęć w obecności komisji czy odbycie praktyki zawodowej przez prawie cztery lata.
Kluczowym elementem procesu awansu jest wsparcie mentora, który towarzyszy nauczycielowi na początku jego kariery. Awans na nauczyciela mianowanego wymaga pozytywnej oceny pracy oraz zdania egzaminu. Kolejnym etapem jest możliwość uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego, co wiąże się z dłuższym stażem i oceną dorobku zawodowego.
Nowy system nie tylko upraszcza procedury, ale również wprowadza większy nacisk na praktyczne przygotowanie i ocenę umiejętności nauczycieli, zmieniając sposób postrzegania kariery w zawodzie pedagogicznym. Mimo tych zmian, środowisko nauczycielskie wskazuje na potrzebę dalszych reform, które uwzględnią rozwój kwalifikacji i motywację finansową.
Cechy dobrego nauczyciela
Ludzie, którzy mają już za sobą edukację, często skarżą się na nauczycieli, przywołując traumatyczne wydarzenia z dzieciństwa. Jak już wspomnieliśmy, zawód nauczyciela nie należy do łatwych i nie każdy nadaje się na to stanowisko. Nauczyciel powinien przynajmniej lubić dzieci, lecz być jednocześnie osobą stanowczą, która ma dobrze wykształcone umiejętności interpersonalne. W kształceniu młodych umysłów znaczenie ma umiejętność nawiązania z nimi poprawnych kontaktów i dobrych relacji. Nauczyciel powinien umieć zaciekawić swoim przedmiotem, być osobą charyzmatyczną i przyjaźnie nastawioną, lecz jednocześnie wystarczająco wymagającą, by uczniowie zdobyli wiedzę umożliwiającą nie tylko przejście do następnej klasy, lecz uzyskanie dobrych wyników na egzaminach.
Szkoła to pomieszanie środowisk. Do placówki uczęszcza wiele dzieci z poważanych, jak i niekiedy z dysfunkcyjnych rodzin. Nauczyciel powinien więc być osobą empatyczną, która stara się wyrównywać szanse wszystkich dzieci. Praca nauczyciela bywa także stresująca. Dzieci i młodzież nie zawsze dają prowadzić lekcje w spokoju, konieczne jest ich upominanie, co może sprawiać, że po całym dniu zajęć nauczyciel jest zmęczony i zniechęcony. Powinien jednak radzić sobie z oddzieleniem tych emocji, tak by nie odbijały się one na dzieciach, które w danym wieku po prostu nie zawsze potrafią się należycie zachować.
Zarobki nauczycieli
Zarobki nauczycieli uchodzą za niskie. To ile zarabia nauczyciel, jest uzależnione od jego kwalifikacji i stażu pracy. Zgodnie z nowelizacją Karty Nauczyciela zarobki nauczycieli są wyższe. Rok 2024 przyniósł istotne zmiany w wynagrodzeniach nauczycieli, które od dawna były tematem licznych dyskusji i kontrowersji. Pensja brutto nauczyciela początkującego, znanego wcześniej jako nauczyciel stażysta, wynosi obecnie 4908 zł, co oznacza imponujący wzrost o 33% w porównaniu do poprzedniego roku.
W 2025 roku nauczyciel na tym stanowisku będzie zarabiać 5153,40 zł brutto, co przekłada się na kolejną podwyżkę o 5%. Podobne zmiany dotknęły nauczycieli mianowanych, którzy obecnie otrzymują 5057 zł brutto, a od przyszłego roku ich pensja wzrośnie do 5309,85 zł brutto. Jeszcze lepiej sytuacja wygląda w przypadku nauczycieli dyplomowanych – ich wynagrodzenie wynosi obecnie 5915 zł brutto, z 30-procentowym wzrostem w stosunku do 2023 roku, a w 2025 roku przekroczy 6200 zł brutto. Te zmiany w strukturze wynagrodzeń są nie tylko wyrazem docenienia ich pracy, ale także odpowiedzią na potrzeby unowocześnienia systemu edukacji.
Rynek pracy dla nauczycieli
Barometr zawodów na 2025 rok ukazuje, że w wielu częściach kraju ma wystąpić deficyt pracowników w charakterze nauczycieli. Zawód ten wiąże się z koniecznością edukacji i niskimi zarobkami. Warto jednak pamiętać, że nauczyciel nie musi pracować jedynie w szkole publicznej. Ma inne możliwości zawodowe, także w szkołach prywatnych. Może także dorabiać, udzielając korepetycji.
Co daje praca jako nauczyciel?
Praca nauczyciela w zależności od przedmiotu nauczania może wyglądać zupełnie inaczej. Inna jest charakterystyka pracy nauczyciela matematyki, a inna nauczyciela plastyki. Praca nauczyciela jest trudna, szczególnie jeśli pracownik ma kontakt z dziećmi w okresie dojrzewania. Buntownicze zachowanie i niechęć do nauki uczniów może powodować trudności w prowadzeniu lekcji.
Niskie zarobki także nie zachęcają do wykonywania zawodu nauczyciela. Ponadto wiąże się on z dużą odpowiedzialnością i często obarczeniem winy przez rodziców za wyniki w nauce dzieci. Praca jako nauczyciel daje jednak dużo satysfakcji, gdy przynajmniej część uczniów korzysta z przekazanej wiedzy i uzyskuje dobre oceny. Nauczyciel to zawód zaufania publicznego wiąże się z pewnego rodzaju prestiżem, a i sam pracownik oświaty przyczynia się do budowania lepszej przyszłości kraju poprzez edukację przyszłych pracowników i przedsiębiorców.
Nauczyciele są kluczowi w kształtowaniu społeczeństwa przyszłości
Nauczyciele odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu postaw i umiejętności kolejnych pokoleń. Poprzez swoją codzienną pracę nie tylko przekazują wiedzę, ale również pomagają w rozwijaniu krytycznego myślenia, współpracy i empatii – cech niezbędnych w życiu społecznym i zawodowym. To oni inspirują młodych ludzi do dążenia do celów, które mogą zmienić świat. Dlatego inwestowanie w jakość edukacji i rozwój nauczycieli ma bezpośredni wpływ na kondycję społeczeństwa.
Rola nauczyciela w budowaniu relacji między rodzicami a szkołą
Dobry nauczyciel nie tylko pracuje z uczniami, ale także pełni funkcję mediatora między szkołą a rodzicami. Jego zadaniem jest budowanie zaufania i współpracy, które wspierają proces edukacji dziecka. Regularna komunikacja, wspólne ustalanie celów i rozwiązywanie problemów to fundamenty efektywnego partnerstwa między rodzicami a nauczycielami. Dzięki temu tworzy się spójne środowisko wspierające rozwój ucznia.
