Wymiar czasu pracy to jedno z najważniejszych pojęć, z którym mamy do czynienia, gdy z pracodawcą zostaje podpisana umowa o pracę. Jedną z możliwości jest tutaj pełny etat, który mówi o tym, ile godzin pracy przypada na pracownika. Sprawdzamy, co oznacza, że pracuje się w pełnym wymiarze czasu pracy.
Zatrudnienie na umowę o pracę nie jest w każdym względzie takie oczywiste. Nie zawsze bowiem oznacza to samo. Wymiar czasu pracy, w tym także praca na pełny etat jest regulowana prawnie. Choć w tym przypadku istnieje ogólnie przyjęta liczba godzin pracy, jednocześnie mogą zdarzyć się pewne wyjątki od reguły. Czym jest pełny etat? Ile godzin pracy na niego przypada? Jak wygląda kwestia urlopów przy pełnym etacie? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w poniższym artykule.
Rodzaje etatów – Kodeks pracy
Zatrudniony na podstawie umowy o pracę ma różne możliwości, jeśli chodzi o dobowy wymiar czasu pracy. Pracodawca w zależności od własnych potrzeb oferuje pracę na:
- pełen etat;
- 3/4 etatu;
- 1/2 etatu;
- 1/4 etatu.
Podstawowym zakresem jest praca na pełnym etacie, na podstawie której obliczane są pozostałe normy czasu pracy. Jeśli jest to 40 godzin, niepełny etat (pół etatu) może wynieść np. 20 godzin. System proporcjonalny względem pełnego etatu stosuje się również w przypadku obliczania przysługującego urlopu. Przy niepełnym etacie liczba dni wolnych zmniejsza się względem liczby godzin pracy.
Pełny etat – co to jest?
Pełny etat to podstawowy system czasu pracy, względem którego określa się liczbę godzin przepracowanych w ciągu doby w danym okresie rozliczeniowym. Jeśli chodzi o dokładny zakres pełnego etatu, jest on omówiony w art. 129 Kodeksu pracy, który brzmi:
„Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy, z zastrzeżeniem art. 135-138, 143 i 144”.
Choć pełny etat jest na ogół związany z pracą po 8 godzin dziennie, czyli 40 godzin tygodniowo, w niektórych zawodach liczba godzin, a więc tryb pracy może być inny, nadal zachowując charakter pełnego etatu.
Aby wyliczyć czas pracy na pełnym etacie w poszczególnych miesiącach, należy pomnożyć 40 godzin przez liczbę pełnych tygodni w wyznaczonym okresie rozliczeniowym. Trzeba pamiętać, aby dodać również 8 godzin za każdy dzień, który nie był uwzględniony w pełnych tygodniach, a jednocześnie należy odjąć 8 godzin, jeśli wypada w tym okresie dzień ustawowo wolny od pracy.
Norma czasu pracy na pełnym etacie – czy zawsze jest taka sama?
Przy pełnym etacie możliwe jest skrócenie czasu pracy lub jego wydłużenie. Pracownik może, więc pracować nieco dłużej np. 12 godzin, przy czym tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym.
Wszystkie informacje związane z liczbą godzin do przepracowania powinny być ujęte w umowie. Jest to ważne ze względu na to, że na podstawie umowy o pracę i wskazanego wymiaru czasu pracy określa się stawki wynagrodzenia i liczby dostępnych dni urlopowych.
W umowie może się znaleźć zapis o nienormowanym czasie pracy, co najczęściej jest związane z sytuacją, w której najważniejsze jest wykonanie zadania, a nie ogólne świadczenie pracy.
Należy również wiedzieć, że norma czasu pracy na pełnym etacie w przypadku osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym lub znacznym jest według prawa skrócona do 7 godzin dziennie (w tym również wliczona jest 15 minut przerwy). Zmniejszony czas pracy nie wpływa na obniżenie wynagrodzenia na danym stanowisku.
Szukasz pracy w Lublinie? Sprawdź już teraz najnowsze ogłoszenia w serwisie GoWork.pl!
Pełen etat a urlop
Zatrudnienie na podstawie umowy o pracę wiąże się z niezbywalnym prawem do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, co jest dokładnie uwzględnione w Kodeksie pracy. Jego długość w przypadku pełnego etatu w dużej mierze zależy od stażu pracy, choć nie zawsze jest to czynnik decydujący.
Nabycie prawa do urlopu
Gdy pracownik podejmuje pracy po raz pierwszy, nabycie prawa do urlopu opisuje art. 153 Kodeksu pracy, brzmiący:
„§ 1. Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.
§ 2. Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym”.
Wymiar urlopu wypoczynkowego
Tak jak wspominaliśmy wyżej, długość urlopu w pracy na pełnym etacie zależy od stażu pracy. Kodeks pracy wskazuje, że zakres jest tu następujący:
㤠1. Wymiar urlopu wynosi:
1) 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;
2) 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat”.
Dodatkowo ważną informacją jest, że zatrudnienie, które obejmuje niepełny etat, wymaga proporcjonalnego do wymiaru czasu pracy tego pracownika, ustalenia długości urlopu. W tym przypadku niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.
Wymiar urlopu a lata nauki
Przepisy regulują zakres dostępnego urlopu, który zależy od stażu pracy. Z kolei do tego okresu pracy wlicza się okresy nauki. Tutaj należy przytoczyć art. 155 § 1. Kodeksu pracy, który dokładnie określa sposób doliczania lat nauki do stażu pracy, stosowany w sytuacji:
„1) zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
2) średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
3) średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat,
4) średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
5) szkoły policealnej – 6 lat,
6) szkoły wyższej – 8 lat.
Okresy nauki, o których mowa w pkt 1-6, nie podlegają sumowaniu”.
Ze względu na to, że okresów nauki nie można zsumować, zazwyczaj wybiera się przedział, który jest najkorzystniejszy dla pracownika.
Sprawdź też: Ile dni urlopu za miesiąc pracy w Polsce? Urlop wypoczynkowy w 2023 roku
Godziny nadliczbowe na pełnym wymiarze czasu pracy
Przepracowanie czasu dłuższego niż ten, który jest określony w umowie, oznacza już godziny nadliczbowe. Z kolei w takim przypadku Kodeks pracy przewiduje specjalny dodatek. Mówi o tym art. 1511 § 1.:
„Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:
1) 100% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:
a) w nocy,
b) w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;
2) 50% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony w pkt 1.”.
Jak widać, sam dodatek nie ma jednej stawki, ponieważ wchodzi tu w grę zarówno kwota 50% wynagrodzenia za pracę nadliczbową w dni robocze (również niedziele i święta), w dni wolne równoważące czas pracy i w dni, które miały być wykorzystane jako dni wolne, a także dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia m.in. w porze nocnej.
Godziny nadliczbowe – zasady
Jeśli chodzi o pracę w godzinach nadliczbowych, pracodawca w niektórych sytuacjach zastępuje dodatek czasem wolnym w innych dniach. Jest to możliwe w przypadku inicjatywy pracodawcy, jak i na wniosek samego pracownika.
W przypadku godzin nadliczbowych istotne jest, że maksymalna liczba godzin pracy w postaci godzin nadliczbowych nie może przekraczać:
- 5 nadgodzin w ciągu doby;
- 48 nadgodzin tygodniowo;
- 150 nadgodzin rocznie.
Powyższe ograniczenia nie dotyczą osób, które zarządzają zakładem pracy. Jednocześnie nadgodziny nie mogą być wykonywane w przypadku osób młodocianych oraz kobiet w ciąży nawet w sytuacji, kiedy sami wyrażają zgodę.
Liczba godzin pracy w 2024 roku
Liczba godzin na pełnym etacie względem całego roku nie jest cały czas taka sama. Różnie bowiem wygląda rozkład świąt i dni wolnych w poszczególnych miesiącach dotyczących konkretnego roku. Jest to o tyle istotne, ponieważ art. 130 § 2 Kodeksu pracy wskazuje, że:
„Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin”.
Jeśli więc w danym roku wystąpi wiele świąt w dniu innym niż niedziela, pracownikom przysługuje dzień wolny.
Godziny pracy w poszczególnych miesiącach 2024 roku
Biorąc pod uwagę rok 2024 i rozkład świąt, który w nim występuje, liczba godzin pracy na pełnym etacie prezentuje się następująco:
- styczeń – 168 godzin;
- luty – 168 godzin;
- marzec – 168 godzin;
- kwiecień – 168 godzin;
- maj – 160 godzin;
- czerwiec – 160 godzin;
- lipiec – 184 godziny;
- sierpień – 168 godzin;
- wrzesień – 168 godzin;
- październik – 184 godzin;
- listopad – 152 godziny;
- grudzień – 160 godzin.
Może Cię zainteresować: Ile godzin pracy na etacie? Wymiar czasu pracy 2023
Dni wolne od pracy w 2024 roku
Poza informacją związaną z dokładną liczbą godzin do przepracowania warto również wymienić, jakie w obecnym roku są święta, czyli dni ustawowo wolne od pracy, które pozwalają zmniejszyć końcowy zakres czasu pracy względem tygodnia czy całego roku. W 2024 występuje:
- 1 stycznia (poniedziałek) – Nowy Rok, Świętej Bożej Rodzicielki
- 6 stycznia (sobota) – Trzech Króli (Objawienie Pańskie)
- 31 marca (niedziela) – Wielkanoc
- 1 kwietnia (poniedziałek) – Poniedziałek Wielkanocny
- 1 maja (środa) – Święto Pracy
- 3 maja (piątek) – Święto Konstytucji 3 Maja
- 19 maja (niedziela) – Zesłanie Ducha Świętego (Zielone Świątki)
- 30 maja (czwartek) – Boże Ciało
- 15 sierpnia (czwartek) – Święto Wojska Polskiego, Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
- 1 listopada (piątek) – Wszystkich Świętych
- 11 listopada (poniedziałek) – Święto Niepodległości
- 25 grudnia (środa) – Boże Narodzenie (pierwszy dzień)
- 26 grudnia (czwartek) – Boże Narodzenie (drugi dzień)
Jeżeli więc jesteś zatrudniony na pełny etat i Twój system pracy dotyczy przepracowania 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo, warto sprawdzać na bieżąco święta, czy dni wolne wypadające w danym miesiącu, aby np. ułatwić sobie wybór najlepszego momentu na urlop wypoczynkowy. Przykładowo, jeśli święto wypada we czwartek, warto pomyśleć o wolnym dniu w piątek, aby małym kosztem maksymalnie wydłużyć swój wypoczynek.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_98548769_arkusz-kalendarza-i-zbli%C5%BCenie-na-d%C5%82ugopis.html
