Zgodnie z przepisami prawa w Polsce, pracownik nie może rozpocząć pracy bez dostarczenia aktualnych badań lekarskich, które potwierdzają, że jest zdolny do wykonywania swoich obowiązków zawodowych. Zgodnie z artykułem 229 §4 Kodeksu pracy, obowiązek ten dotyczy wszystkich pracowników. W tym artykule przyjrzymy się, jakie badania należy wykonać oraz jakie rodzaje badań są wymagane w różnych przypadkach.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_106364527_lekarz-sprawdzanie-ci%C5%9Bnienia-t%C4%99tniczego-krwi-pacjenta-kobieta-opieka-zdrowotna.html
Badania do pracy u lekarza
Badania lekarskie do pracy są obowiązkowe i muszą być wykonane przed podjęciem pracy lub w trakcie jej wykonywania. Mają one wskazać, czy pracownik może wykonywać zadania w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.
Zgodnie z artykułem 211 Kodeksu pracy, każdy pracownik jest zobowiązany do przechodzenia wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, a także innych, które lekarz może zalecić w czasie trwania zatrudnienia. Pracownik ma także obowiązek stosować się do wskazań lekarskich wynikających z tych badań.
Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, które stwierdza, że osoba ta nie ma przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku w warunkach, które zostały określone w skierowaniu na badania.
W praktyce oznacza to, że aby rozpocząć pracę na danym stanowisku, pracownik musi przejść odpowiednie badania, a na podstawie ich wyników, lekarz wydaje orzeczenie stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy.
Rodzaje badań do pracy obejmują wstępne, okresowe i kontrolne, a wszystkie są finansowane przez pracodawcę. Badania te kończą się orzeczeniem, które może mieć dwie formy: brak przeciwwskazań do pracy lub stwierdzenie przeciwwskazań do pracy w określonych warunkach, co oznacza, że pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy na danym stanowisku.
W przypadku orzeczenia z przeciwwskazaniami, zarówno pracodawca, jak i pracownik mają możliwość odwołania się od decyzji lekarskiej w ciągu 7 dni.
Jeśli mimo negatywnego orzeczenia pracownik zacznie pracować na stanowisku, na które nie jest dopuszczony, pracodawca może zostać ukarany grzywną, której wysokość waha się od 1000 zł do 30 000 zł, zgodnie z przepisami Państwowej Inspekcji Pracy.
Warto także pamiętać, że osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia mogą również zostać skierowane na badania lekarskie, jeśli praca, którą wykonują, wymaga określonego stanu zdrowia. Koszty badań w takim przypadku powinny być określone w umowie zlecenia.
Skierowanie na badania u lekarza medycyny pracy
Każdy pracownik, który ma rozpocząć pracę lub już został zatrudniony, musi przejść obowiązkowe badania lekarskie. W celu ich przeprowadzenia pracownik otrzymuje skierowanie, które jest wydawane przez pracodawcę.
Zgodnie z przepisami prawa, skierowanie musi zostać sporządzone na odpowiednim formularzu i zawierać wszystkie wymagane dane. Dokument ten jest dostarczany pracownikowi w dwóch egzemplarzach, z których jeden pracownik oddaje lekarzowi medycyny pracy, a drugi pozostaje w firmie.
Skierowanie na badania lekarskie jest ważne przez 3 miesiące od daty wystawienia, co oznacza, że pracownik ma określony czas na realizację zaleconych badań. Choć dokument jest ważny przez ten okres, najlepiej jak najszybciej udać się na wizytę lekarską, aby nie opóźniać procesu zatrudnienia i jak najszybciej spełnić wymagania wstępne.
Na podstawie skierowania lekarz medycyny pracy przeprowadza odpowiednie badania, które mogą obejmować m.in. wywiad lekarski oraz badania fizyczne, w zależności od charakterystyki pracy, którą pracownik ma wykonywać.
Po zakończeniu wizyty lekarz wystawia orzeczenie lekarskie, które stwierdza, czy pracownik jest zdolny do pracy na danym stanowisku. Bez tego dokumentu pracodawca nie może dopuścić pracownika do wykonywania obowiązków zawodowych, co czyni skierowanie na badania niezbędnym krokiem w procesie zatrudnienia.
Zobacz też: Umowa zlecenie a badania lekarskie. Czy zleceniobiorca musi mieć badania lekarskie?
Badania do pracy – jakie są rodzaje?
Pracownicy w Polsce muszą przejść szereg badań lekarskich, które mają na celu potwierdzenie ich zdolności do wykonywania określonych obowiązków zawodowych. Wyróżniamy różne typy badań, które zależą od charakteru pracy i stopnia narażenia na czynniki szkodliwe.
Każde z nich ma określony cel i wykonuje je lekarz medycyny pracy. Poniżej przedstawiamy szczegółowy opis rodzajów badań do pracy.
Badania wstępne
Badania wstępne przechodzą osoby, które zaczynają pracę po raz pierwszy w danej firmie lub zmieniają stanowisko w firmie na takie, które wiąże się z nowymi, szkodliwymi dla zdrowia czynnikami.
Wstępne badania lekarskie są wymagane przed rozpoczęciem pracy, aby upewnić się, że pracownik jest zdolny do wykonywania obowiązków na nowym stanowisku.
Wstępnym badaniom lekarskim podlegają:
1) osoby nowo zatrudnione,
2) pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy,
3) pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
Warto dodać, że osoby, które są ponownie zatrudniane u tego samego pracodawcy na stanowisku o tych samych warunkach pracy, w ciągu 30 dni po wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, nie muszą przechodzić wstępnych badań, o ile posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w tych samych warunkach.
Badania wstępne mają na celu ocenę ogólnego stanu zdrowia pracownika i jego zdolności do wykonywania określonych obowiązków. Na podstawie wyników lekarz wydaje orzeczenie lekarskie, które może stwierdzać brak przeciwwskazań do pracy lub wskazywać na konieczność wprowadzenia zmian w stanowisku pracy.
Konieczność przeprowadzenia badań wstępnych nie istnieje również w przypadku zatrudniania się u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy. W tym przypadku koniecznie trzeba posiadać aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.
Badania okresowe
Okresowe badania lekarskie są obowiązkowe dla wszystkich pracowników i mają na celu kontrolowanie ich stanu zdrowia podczas trwania zatrudnienia. Regularne badania pozwalają monitorować zmiany w organizmach pracowników, które mogą być związane z długotrwałym narażeniem na szkodliwe czynniki w miejscu pracy.
Częstotliwość badań okresowych zależy od rodzaju pracy, którą wykonuje pracownik. Dla niektórych pracowników badania mogą być przeprowadzane co kilka lat, a dla innych – częściej, zwłaszcza gdy są narażeni na czynniki niebezpieczne, takie jak substancje chemiczne, hałas czy wibracje.
W przypadku niektórych stanowisk lekarz może zalecić skrócenie okresu między badaniami, zwłaszcza jeśli pracownik ma problemy zdrowotne. Badania te wykonywane są w godzinach pracy, a pracownik otrzymuje pełne wynagrodzenie za czas spędzony na badaniach. Jeśli badania wymagają podróży do innej miejscowości, pracownikowi przysługuje zwrot kosztów transportu.
Badania kontrolne
Badania kontrolne są przeznaczone dla pracowników, którzy wracają do pracy po dłuższej nieobecności spowodowanej chorobą trwającą powyżej 30 dni. Mają one na celu sprawdzenie, czy długotrwała choroba nie wpłynęła na zdolność pracownika do wykonywania jego obowiązków zawodowych.
Kontrola stanu zdrowia w trakcie trwania stosunku pracy po długotrwałej nieobecności pozwala ocenić, czy pracownik jest w pełni zdolny do pracy, czy potrzebuje dodatkowych konsultacji medycznych lub dostosowań w zakresie obowiązków.
Czas, w którym pracownik przechodzi badania kontrolne, również traktowany jest jako czas pracy i pracownik otrzymuje za ten czas pełne wynagrodzenie. Kontrolne badania lekarskie przeprowadza się na koszt pracodawcy.
Badania okresowe po ustaniu narażenia (tzw. badania końcowe)
Badania po ustaniu narażenia, znane również jako badania końcowe, są przeprowadzane na wniosek pracownika lub byłego pracownika. Są one wymagane, gdy dana osoba kończy pracę, która wiązała się z ekspozycją na substancje szkodliwe, takie jak czynniki rakotwórcze, pyły zwłókniające czy inne niebezpieczne substancje chemiczne.
Te badania pomagają wykryć ewentualne choroby zawodowe, które mogą wystąpić po rozwiązaniu stosunku pracy w takich warunkach. Pracownicy, którzy zakończyli pracę w narażeniu na substancje rakotwórcze lub pyły, mają prawo do tego typu badań, które powinny być przeprowadzone po zaprzestaniu pracy w takich warunkach.
Badania te stanowią istotny element monitorowania zdrowia zawodowego pracowników, którzy byli narażeni na ryzyko zawodowych chorób ze względu na występowanie na stanowiskach pracy czynników niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia.
Jak wygląda badanie u lekarza medycyny pracy?
Badanie do pracy jest jednym z podstawowych elementów przed rozpoczęciem zatrudnienia. Wymaga wizyty u lekarza medycyny pracy, który ocenia zdolność pracownika do wykonywania obowiązków zawodowych w określonych warunkach pracy. Cały proces nie jest skomplikowany, jednak wymaga odpowiedniego podejścia, aby pracownik mógł w pełni zrozumieć cel badania.
Podczas wizyty lekarz przeprowadza krótki wywiad lekarski, który zazwyczaj nie wymaga szczególnego przygotowania. Pracownik powinien być gotowy do odpowiedzi na pytania dotyczące jego ogólnego stanu zdrowia.
Lekarz może zapytać o przebyte choroby, obecne dolegliwości, historię medyczną rodziny, a także o stosowanie używek, przyjmowanie leków, czy też przebyte w ostatnich latach zabiegi chirurgiczne lub operacje. Celem tego wywiadu jest określenie ewentualnych przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na danym stanowisku.
W trakcie wizyty lekarz medycyny pracy przeprowadza również podstawowe badania fizykalne. Może to obejmować pomiar ciśnienia krwi, osłuchiwanie serca i płuc, a także kontrolę wzroku, szczególnie w przypadkach, gdy stanowisko pracy wiąże się z długotrwałym korzystaniem z komputera.
W zależności od charakterystyki pracy, lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak analiza krwi, moczu, badania kardiologiczne, wysokościowe, laryngologiczne, a w niektórych przypadkach RTG płuc. Takie testy pomagają w ocenie, czy pracownik jest w pełni zdolny do podjęcia pracy w wymagających warunkach.
Jeśli pracownik używa okularów, soczewek kontaktowych lub aparatów słuchowych, powinien pamiętać, by zabrać je ze sobą na badanie. Ich obecność może być istotna dla prawidłowej oceny zdolności do pracy, zwłaszcza na stanowiskach wymagających szczególnej ostrożności w zakresie wzroku lub słuchu.
Wizyta u lekarza medycyny pracy zwykle trwa od kilku do kilkunastu minut, a w przypadku konieczności wykonania dodatkowych badań, cały proces może się wydłużyć. W takim przypadku pracownik zostanie poinformowany o dalszych krokach i terminach, w których należy stawić się na kolejnych badaniach.
Po zakończeniu wstępnych konsultacji lekarz wydaje orzeczenie lekarskie, które może stwierdzać, że pracownik jest gotowy do podjęcia pracy na określonym stanowisku, bądź wskazuje na konieczność podjęcia dalszych kroków lub dostosowań w pracy.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_69093362_portret-szcz%C4%99%C5%9Bliwej-kobiety-lekarz-medycyny-w-biurze.html
