Wypadki przy pracy to zjawisko, które może mieć poważne konsekwencje zarówno dla poszkodowanego, jak i pracodawcy. Aby w pełni zrozumieć, jak przebiega proces dochodzenia po takim zdarzeniu i jakie prawa przysługują pracownikowi, warto poznać definicje, rodzaje i obowiązki związane z wypadkiem przy pracy. Przedstawiamy, co należy wiedzieć, by być przygotowanym na ewentualne zdarzenia w miejscu pracy.
Wypadek przy pracy – definicja i podstawowe kryteria
Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, wypadek przy pracy to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które powoduje uraz lub śmierć pracownika. Kluczowe jest, aby wypadek miał miejsce w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, czyli podczas wykonywania przez pracownika zwykłych czynności lub przy wykonywaniu zadań zleconych przez przełożonych. Może to być także zdarzenie podczas czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy, np. w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Rodzaje wypadków przy pracy – co warto wiedzieć?
Wypadki przy pracy dzielą się na kilka kategorii:
śmiertelny wypadek przy pracy – gdy śmierć następuje w okresie do 6 miesięcy od daty zdarzenia;
ciężki wypadek przy pracy – powodujący ciężkie uszkodzenie ciała, np. utratę wzroku, słuchu, mowy czy inne obrażenia naruszające podstawowe funkcje organizmu;
zbiorowy wypadek przy pracy – obejmujący co najmniej dwie poszkodowane osoby;
lekki wypadek przy pracy – powodujący czasową niezdolność do pracy, ale niewyłączający znamion ciężkiego wypadku.
Przyczyny wypadków – co najczęściej powoduje zdarzenia?
Do wypadków przy pracy związanych z wykonywaniem powierzonych pracownikowi zadań dochodzi z wielu powodów. Kluczową rolę odgrywają tu przyczyny zewnętrzne, jak uszkodzone maszyny, błędy w zabezpieczeniach czy postępowaniem pracownika niezgodnym z procedurami. Nierzadko wypadki są skutkiem połączenia przyczyny zewnętrznej z wewnętrznymi uwarunkowaniami organizmu, np. nadmiernym wysiłkiem.
Wypadki w czasie podróży służbowej i szkolenia
Wypadki, które mają miejsce czasie podróży służbowej, są traktowane jako wypadki przy pracy, chyba że doszło do nich z powodu postępowania pracownika, które nie miało związku z powierzonymi zadaniami. Również podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony może dojść do zdarzeń uznawanych za wypadki przy pracy, o ile spełniają kryteria ustawowe.
Obowiązki pracodawcy po wypadku
W razie wypadku przy pracy pracodawca ma szereg obowiązków. Musi on niezwłocznie powiadomić okręgowego inspektora pracy oraz prokuratora, jeśli doszło do wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego. Pracodawca powinien zabezpieczyć miejsce zdarzenia i zapewnić pierwszą pomoc. Kolejnym krokiem jest powołanie zespołu powypadkowego, który przeprowadzi dochodzenie w celu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku.
Zespół powypadkowy – kto bierze udział w postępowaniu?
powypadkowy składa się z pracownika służby BHP oraz społecznego inspektora pracy, a w mniejszych firmach z pracodawcy i specjalisty spoza zakładu. Zespół bada miejsce wypadku, przesłuchuje świadków i poszkodowanego, a także dokumentuje zdarzenie. Efektem jego pracy jest protokół powypadkowy, który musi być zatwierdzony przez pracodawcę.
Kwalifikacja wypadku i prawa pracownika
Protokół powypadkowy jest kluczowy dla stwierdzenia, czy zdarzenie było wypadkiem przy pracy. Dokument ten określa okoliczności i przyczyny wypadku oraz zawiera wnioski dotyczące środków zapobiegawczych. Pracownik ma prawo wnosić zastrzeżenia do protokołu i odwołać się do sądu, jeśli nie zgadza się z jego treścią.
Obowiązki dokumentacyjne i przechowywanie akt
Pracodawca jest zobowiązany prowadzić rejestr wypadków i przechowywać dokumentację przez 10 lat. Musi on także sporządzić statystyczną kartę wypadku i wdrożyć zalecenia zespołu powypadkowego, aby zapobiec przyszłym incydentom. Ponadto jest zobowiązany do organizowania pracownikom szkoleń BHP. Gdy pracodawca nie wywiązuje się z powyższych powinności, pracownik może poinformować o tym działające u pracodawcy organizacje związkowe.
Znaczenie ubezpieczenia społecznego
Wypadek przy pracy daje prawo do świadczeń wynikających z ubezpieczenia społecznego. Poszkodowany może ubiegać się o odszkodowanie, zasiłek chorobowy lub rentę, zależnie od skutków wypadku. Jest to istotne wsparcie dla pracowników, którzy ponieśli szkodę podczas wykonywaniu powierzonych zadań.
Znajomość przepisów dotyczących wypadków przy pracy oraz odpowiednie postępowanie w sytuacjach kryzysowych to klucz do ochrony zdrowia i praw pracowników oraz minimalizacji ryzyka dla pracodawcy. Warto, by każda firma była dobrze przygotowana i posiadała jasne procedury postępowania, które zapewnią bezpieczeństwo i sprawiedliwe traktowanie wszystkich zaangażowanych stron.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_78138085_wypadek-przy-pracy.html
