Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to jedna z form opodatkowania – obok podatku dochodowego opłacanego na zasadach ogólnych i podatku liniowego – którą przedsiębiorca może wybrać dla rozliczania się z Urzędem Skarbowym. Sama konstrukcja podatku może wydawać się nieco skomplikowana – przede wszystkim przez zróżnicowane stawki ryczałtu – jednak korzystanie z tej formy opodatkowania jest w praktyce nie tylko wygodne, ale i w wielu przypadkach bardzo zyskowne. Oczywiście wszystko zależy od rodzaju i wielkości prowadzonej działalności gospodarczej.
Czym dokładnie jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i dla kogo jest to wskazana forma opodatkowania? Kto może, a kto nie może z niej skorzystać? Jakie są stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych? Jak zarejestrować firmę w ramach podatku ryczałtowego i w jaki sposób go opłacać? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w niniejszym materiale.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – podstawowe informacje
Ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych nazywamy jedną z trzech podstawowych form opodatkowania – zaraz obok opodatkowania podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych i opodatkowania podatkiem liniowym. Podstawę prawną dla obecności tego podatku stanowi w polskiej przestrzeni gospodarczej stanowi Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Sama zasada działania tego rodzaju podatku nie jest szczególnie skomplikowana, choć konfundować mogą rozliczne stawki ryczałtu, których jest aż dziewięć – właściwa stawka uzależniona jest od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. W przypadku wielu przedsiębiorstw ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych może stanowić opłacalną formę opodatkowania, jednak nie każdy może z niej skorzystać.
W przypadku opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, podstawę opodatkowania stanowi przychód przedsiębiorcy, pomniejszony o właściwe odliczenia. Niemniej, trzeba pamiętać, że decydując się na taką formę opodatkowania, nie będziemy mogli w swoim zeznaniu podatkowym uwzględniać kosztów uzyskania przychodów, nie będziemy mogli rozliczyć się wspólnie z małżonkiem, ani nie będziemy mogli odliczyć ulgi na dziecko. Niemniej, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych pozwala na stosowanie uproszczonej księgowości, wymagając jedynie rzetelnej ewidencji przychodów.
Jakie są stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych?
Istnieje dziewięć stawek ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, od 2% do 17%. To która ze stawek będzie obowiązywać w Twoim przypadku jest uzależnione od rodzaju działalności, którą przyjdzie Ci prowadzić. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku niektórych przychodów osiąganych przez podatnika, to, która ze stawek będzie go obowiązywać, uzależnione jest właśnie od ich poziomu. Więcej szczegółów na temat przeczytasz w dalszej części materiału.
Obowiązki przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych
Oprócz oczywistego obowiązku przedsiębiorcy, jakim jest opłacanie należności w terminie, podmioty które zdecydowały się na opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych obowiązane są do prowadzenia rzetelnej ewidencji przychodów. Z tego obowiązku są jednak wyłączone przychody, które osiągane są na podstawie najmu prywatnego.
Ewidencję przychodów należy prowadzić w oparciu o wzór opublikowany w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2021 roku. Można ją prowadzić zarówno w formie papierowej lub elektronicznej, odrębnie dla każdego roku podatkowego. Ważne jest, aby ewidencja zawierała datę wpisu oraz uzyskania przychodu, numer dowodu księgowego stanowiącego podstawę dla dokonania wpisu, a także rodzaj zastosowanej stawki podatkowej dla danego przychodu.
Wszystkie zapisy dokonywane w ewidencji przychodów powinny znajdować swoją podstawę w fakturach VAT, rachunkach lub dokumentach celnych, a w przypadku sprzedaży bez faktur – na podstawie dowodów wewnętrznych.
Oprócz tego, przedsiębiorcy którzy wybrali tę formę rozliczenia, muszą posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów, a także prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Wszystkie dokumenty powinny być przechowywane w miejscu wykonywania działalności, w siedzibie spółki lub w biurze rachunkowym, które wspiera nas w rozliczeniach.
Ewidencja przychodów w 2025 roku – co się zmieni?
Warto mieć na względzie fakt, że już w 2025 roku część przepisów dotyczących ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych ulegnie zmianie. Przede wszystkim przedsiębiorcy będą zobowiązani do prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych przy użyciu programów komputerowych, przesyłając dokumentację do Urzędu Skarbowego w ujęciu miesięcznym lub kwartalnym – zależnie od wybranej metody.
Brak ewidencji przychodów przy ryczałcie – jakie kary?
Podatnicy rozliczający się na podstawie ryczałtu powinni mieć na uwadze fakt, że zaniechanie obowiązku rzetelnego ewidencjonowania przychodów czy prowadzenia wykazu środków trwałych może mieć poważne konsekwencje karno-skarbowe.
Jeżeli nie prowadzisz ewidencji przychodów pomimo prawnego obowiązku, lub prowadzisz ją w taki sposób, który uniemożliwia uznanie jej za dowód skarbowy w rozumieniu obowiązujących przepisów, to pracownicy Urzędu Skarbowego samodzielnie oszacują Twój przychód i opodatkują go pięciokrotnością należnej stawki ryczałtu (do maksymalnie 75%).
Kiedy ryczałt od przychodów ewidencjonowanych się opłaca?
W polskim systemie podatkowym funkcjonują różne formy opodatkowania, przeznaczone dla różnego typu prowadzonych działalności. Przedsiębiorca w trakcie rejestracji firmy może osobiście wybrać formę opodatkowania, choć trzeba mieć na względzie, że niekiedy z przepisów wynikać będzie, że dany rodzaj prowadzenia działalności gospodarczej nie podlega pod możliwość rozliczania jej w taki sposób.
Oprócz ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, przedsiębiorcy mogą zdecydować się na podatek dochodowy rozliczany na zasadach ogólnych (według skali podatkowej), jak i podatek liniowy (jedna stawka podatku dochodowego). W zależności od sytuacji przedsiębiorcy, każda z form podatku może być mniej lub bardziej opłacalna.
Z uwagi na konstrukcję ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych trzeba zauważyć, że taka forma opodatkowania będzie opłacalna niemal wyłącznie w sytuacji, w której podmiot gospodarczy ponosi niskie koszty prowadzenia działalności – w przypadku ryczałtu nie można ich bowiem w żaden sposób odliczyć.
Ponadto, w niektórych sytuacjach może się stać tak, że stawki ryczałtu dla określonej działalności będą niższe, niż 12% podatku dochodowego na zasadach ogólnych. Warto wówczas dokonać kalkulacji, czy niemożność stosowania odliczeń podatkowych, ale przy jednoczesnym zastosowaniu niższej stawki podatkowej, będzie dla nas korzystniejsza.
Kto może korzystać z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych?
Z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych może korzystać wiele rodzajów przedsiębiorstw, przy czym forma prowadzenia działalności gospodarczej może być istotna. Zgodnie z polskim prawem, z opisywanej tu formy opodatkowania mogą korzystać:
osoby fizyczne osiągające przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej,
rolnicy osiągający przychody z rolniczego handlu detalicznego,
przedsiębiorstwa w spadku,
spółki cywilne, których jedynymi wspólnikami są osoby fizyczne,
spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstw w spadku,
spółki jawne, których jedynymi wspólnikami są osoby fizyczne.
Powyższa lista nie stanowi jednak wyłącznego kryterium, umożliwiającego skorzystanie z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych – istotny jest także limit przychodów osiąganych w danym roku podatkowym. Zgodnie z obowiązującym prawem, stosowanie ryczałtu dotyczy wyłącznie tych podmiotów, które w poprzednim roku podatkowym nie osiągnęły przychodów wyższych, niż 2 miliony euro, obliczonego według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października ubiegłego roku.
Kto nie może korzystać z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych?
Zgodnie z szeregiem przepisów, niektóre rodzaje prowadzonej działalności gospodarczej są całkowicie wykluczone z możliwości zastosowania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Możemy w tym zakresie wymienić tych przedsiębiorców, którzy:
osiągają w całości bądź części przychody z prowadzenia apteki,
osiągają w całości bądź części przychody z działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
osiągają w całości bądź części przychody z działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,
wytwarzają wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym – z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii.
Nie są to jedyne wyjątki, bowiem oprócz tychże przedsiębiorców, a także tych, którzy w poprzednim roku osiągnęli przychód wyższy niż 2 miliony euro, z ryczałtu nie mogą korzystać przedsiębiorcy świadczący usługi na rzecz byłego pracodawcy (umowa B2B), przedsiębiorcy którzy w tym samym roku podatkowym rozliczali się na podstawie karty podatkowej lub korzystają z okresowego zwolnienia z podatku dochodowego, a także ci, którzy dokonali prawnej reorganizacji swojej działalności.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że rozliczając się w formie ryczałtu można jednocześnie być czynnym podatnikiem VAT. Nie zachodzi tutaj żadna kolizja prawna, a ponadto, ryczałtowcy nadal mogą stosować odliczenie VAT, ponieważ w przypadku podatku ryczałtowego zabronione jest jedynie korzystanie z określonych ulg podatkowych czy ujmowanie w ewidencji kosztów uzyskania przychodu.
Rejestracja firmy a ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Wybór formy opodatkowania właściwej dla przedsiębiorcy dokonywany jest na etapie rejestracji firmy, w trakcie wypełniania formularza CEiDG-1 – to najprostszy ze sposobów. Jednak jeżeli dopiero po rejestracji firmy dojdziesz do wniosku, że wybrana przez Ciebie w formularzu forma opodatkowania nie spełnia Twoich oczekiwań to rzecz może zrobić się nieco bardziej skomplikowana.
Wybór ryczałtu wymaga wówczas od podatnika złożenia pisemnego oświadczenia o wyborze opodatkowania ryczałtem – należy je złożyć do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu uzyskania pierwszego przychodu, lub do końca roku, jeżeli pierwszy przychód uzyskano w grudniu tegoż roku. Oświadczenie można złożyć osobiście na ręce Naczelnika Urzędu Skarbowego właściwego dla miejsca prowadzonej przez nas działalności, lub w ramach wniosku o aktualizację wpisu do CEiDG.
Należy pamiętać, że w przypadku spółki jawnej lub spółki cywilnej, przedsiębiorstwo będzie mogło rozliczać się na podstawie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wyłącznie w sytuacji, w której wszyscy wspólnicy spółki wybiorą właśnie tę formę opodatkowania.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – rezygnacja i utrata prawa do rozliczania się w ten sposób
Rezygnacja z rozliczania się w ramach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych przebiega na tej samej zasadzie i w tych samych terminach, co zarejestrowanie się do rozliczeń w ten właśnie sposób. Czynność tam będzie wymagać złożenia pisemnego oświadczenia na ręce Naczelnika Urzędu Skarbowego lub aktualizacji wpisu do CEiDG.
Utrata prawa do rozliczania się na podstawie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych następuje wraz z chwilą, w której podatnik osiągnął przychód (w dowolnej wysokości) z tytułu prowadzenia działalności nieobjętej ryczałtem. Inną sytuacją determinującą utratę dalszej możliwości rozliczania się na tej zasadzie jest osiągnięcie przychodów z tytułu współpracy z byłym lub obecnym pracodawcą, jeżeli wykonywane czynności były tożsame lub podobne do tych, które wykonywaliśmy na jego rzecz w ramach umowy o pracę w tym lub poprzednim roku podatkowym.
Utrata prawa do rozliczania się na podstawie ryczałtu oznacza automatyczne przejście na rozliczanie na zasadach ogólnych, wraz z koniecznością prowadzenia pełnej księgowości od dnia, w której nastąpiła utrata prawa do rozliczania ryczałtowego.
Stawki ryczałtu 2024 – pełna lista
Stawki ryczałtu przyprawiają wielu przedsiębiorców o ból głowy, bowiem jest to rzecz dość skomplikowana. Są one jednak uzależnione wyłącznie od rodzaju prowadzonej działalności, wobec czego będziemy musieli martwić się o nie najpewniej tylko raz – późniejsze rozliczenia z Urzędem Skarbowym powinny być proste.
Istnieje aż dziewięć stawek ryczałtu – od 2% do 17%. Trzeba przy tym mieć na względzie fakt, że w przypadku niektórych rodzajów prowadzonej działalności, wysokość stawki będzie również zależna od wysokości osiąganych przychodów. Pełen katalog stawek ryczałtu można znaleźć w art. 12 ust. 1 Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Jakie są stawki ryczałtu w 2024 roku?
Stawka ryczałtu 17% – dla kogo?
Najwyższa stawka ryczałtu, a więc 17% osiąganych przychodów, znajduje zastosowanie do działalności w zakresie wolnych zawodów. Za taką uznaje się działalność wykonywaną osobiście, a więc bez zatrudniania kogokolwiek na podstawie dowolnej umowy, gdzie działalność zatrudnionego miałaby jakikolwiek wpływ na jakość czy zakres świadczonych usług. W ramach przykładów wolnych zawodów można wymienić tłumaczy, adwokatów, notariuszy, radców prawnych, biegłych rewidentów, księgowych, agentów ubezpieczeniowych, doradców podatkowych, doradców inwestycyjnych i wielu innych.
Stawka ryczałtu 15% – dla kogo?
Stawka ryczałtu wynosząca 15% znajduje zastosowanie w przypadku świadczenia następujących usług:
reprodukcji komputerowych nośników informacji,
pośrednictwa w sprzedaży motocykli oraz części i akcesoriów do nich,
pośrednictwa w sprzedaży hurtowej,
magazynowania i przechowywania cieczy i gazów,
magazynowania i przechowywania towarów w strefach wolnocłowych i parkingowych,
obsługi centrali wzywania radio-taxi,
pilotowania na wodach morskich i przybrzeżnych i pilotowania na wodach śródlądowych,
związanych ze sprzedażą miejsca reklamowego w wykazach i listach,
związanych ze sportem, rozrywką i rekreacją,
kulturalnych i rozrywkowych,
reklamowych, usług badania rynku i opinii publicznej.
Stawka ryczałtu 14% – dla kogo?
Stawka ryczałtu wynosząca 14% znajduje zastosowanie w przypadku świadczenia następujących usług:
w zakresie opieki zdrowotnej,
architektonicznych i inżynierskich, usług badań i analiz technicznych.
w zakresie specjalistycznego projektowania.
Stawka ryczałtu 12% – dla kogo?
Stawka ryczałtu wynosząca 12% znajduje zastosowanie w przypadku świadczenia usług związanych z wydaniem:
pakietów gier komputerowych, z wyłączeniem publikowania gier komputerowych w trybie on-line,
pakietów oprogramowania systemowego,
pakietów oprogramowania użytkowego,
oprogramowania komputerowego pobieranego z internetu, z wyłączeniem pobierania oprogramowania w trybie on-line,
A także w przypadku świadczenia usług:
związanych z doradztwem w zakresie sprzętu komputerowego,
związanych z oprogramowaniem,
objętych grupowaniem „Oryginały oprogramowania komputerowego”,
związanych z doradztwem w zakresie oprogramowania,
w zakresie instalowania oprogramowania,
związanych z zarządzaniem siecią i systemami informatycznymi.
Stawka ryczałtu 10% – dla kogo?
Stawka ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wynosząca 10%, dotyczy wyłącznie przychodów osiąganych w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek.
Stawka ryczałtu 8,5% – dla kogo?
Stawka ryczałtu wynosząca 8,5% znajduje zastosowanie w przypadku osiągania przychodów:
z działalności usługowej, w tym przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5% (z zastrzeżeniami),
ze świadczenia usług związanych ze zwalczaniem pożarów i zapobieganiem pożarom,
ze świadczenia usług w zakresie edukacji,
ze świadczenia usług związanych z działalnością bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostałych usług w zakresie kultury,
z działalności polegającej na wytwarzaniu przedmiotów (wyrobów) z materiału powierzonego przez zamawiającego,
z prowizji uzyskanej przez komisanta ze sprzedaży na podstawie umowy komisu,
z prowizji uzyskanej przez kolportera prasy na podstawie umowy o kolportaż prasy.
Stawka ryczałtu 5,5% – dla kogo?
Stawka ryczałtu wynosząca 5,5% znajduje zastosowanie w przypadku osiągania przychodów:
z działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w zakresie przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton,
z uzyskanej prowizji z działalności handlowej w zakresie sprzedaży jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów miesięcznych, znaczków pocztowych, żetonów i kart magnetycznych do automatów,
z tytułu odpłatnego zbycia świadectw pochodzenia otrzymanych przez podmioty zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii.
Stawka ryczałtu 3% – dla kogo?
Stawka ryczałtu wynosząca 3% znajduje zastosowanie w przypadku osiągania przychodów:
z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%
z działalności usługowej w zakresie handlu, z zastrzeżeniem usług opodatkowanych według stawki 17% i 15%
z usług związanych z produkcją zwierzęcą,
z odpłatnego zbycia składników wykorzystywanych w działalności gospodarczej, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z tej działalności gospodarczej – pod warunkiem, że zbycie następuje w terminie 6 lat od momentu wycofania składnika z działalności gospodarczej.
Stawka ryczałtu 2% – dla kogo?
Stawka ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wynosząca 10%, dotyczy wyłącznie przychodów osiąganych ze sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy.
Podatek ryczałtowy a limity – kiedy 8,5%, a kiedy 12,5%?
Jak już wspomnieliśmy wyżej, niektóre rodzaje działalności gospodarczej mogą być opodatkowane różnymi stawkami w zależności od wysokości przychodów. Taka sytuacja następuje przy okazji:
przychodów osiągniętych z tytułu umowy najmu, podnajmu, poddzierżawy oraz umów o podobnym charakterze (te stawki znajdują zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do przychodów osiąganych w ramach umów, które nie są zawierane w ramach prowadzonej działalności),
świadczenia usług związanych z zakwaterowaniem,
świadczenia usług wynajmu i obsługi nieruchomości własnych lub dzierżawionych,
wykonywania usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych,
wynajmu i dzierżawy samochodów osobowych i furgonetek bez kierowcy, pozostałych pojazdów samochodowych (z wyłączeniem motocykli) bez kierowcy, środków transportu wodnego bez załogi, środków transportu lotniczego bez załogi, pojazdów szynowych (bez obsługi), kontenerów, motocykli, przyczep kempingowych i samochodów z częścią mieszkalną bez kierowcy, własności intelektualnej i podobnych produktów z wyłączeniem prac chronionych prawem autorskim,
świadczenia usług pomocy społecznej z zakwaterowaniem.
Przedsiębiorca świadczący wyżej wymienione usługi będzie zobowiązany do zapłacenia zryczałtowanego podatku w wysokości 8,5% do kwoty 100 000 złotych, oraz 12,5% od „nadwyżki” powyżej wzmiankowanych 100 000 złotych.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – podsumowanie
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych zdecydowanie można uznać za formę opodatkowania, która – przez wzgląd na prowadzoną działalnością gospodarczą może być dla przedsiębiorcy bardzo korzystna. Do zalet ryczałtu należą jego proste zasady, często niskie stawki, a także możliwość stosowania uproszczonej księgowości. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych można połączyć z czynnym opłacaniem podatku VAT.
Do niewątpliwych wad ryczałtu należy brak możliwości korzystania z ulg podatkowych czy niemożność odliczania kosztów uzyskania przychodu. Przedsiębiorcy prowadzący dynamicznie rozwijającą się firmę powinni przy tym uważać, by nie stracić prawa do opodatkowania ryczałtem, gdyby z przypadku osiągnęli przychody z tytułu nieobjętego możliwością opodatkowania ryczałtem.
Słowem podsumowania – czy ryczałt się opłaca? W przypadku wielu przedsiębiorców zdecydowanie tak, jednak jest to bardzo indywidualna kwestia, uzależniona w pełni od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej oraz naszych perspektyw na rozwój firmy.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_140085939_obrazy-przedstawiaj%C4%85ce-stos-monet-i-m%C4%99%C5%BCa-u%C5%BCywaj%C4%85cego-kalkulatora-do-obliczania-rachunk%C3%B3w-pokwitowa%C5%84.html
