Tygodniowy czas pracy – ile wynosi w Polsce i Europie?

Ile wynosi tygodniowy czas pracy? Jest to maksymalna liczba godzin, jaką pracownik może przepracować w ciągu doby lub tygodnia. Normą tygodniowego czasu pracy są więc zarówno godziny, jak i dni. Sprawdzamy, jakie są standardy i który z krajów jest najbardziej pracowity.

Zgodnie z przepisami czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Stosuje się tu różne normy, w tym również tygodniowe. Ich przestrzeganie regulują zapisy Kodeksu pracy. Ile wynosi tygodniowy czas pracy w Polsce? Jakie normy są w innych krajach? Czy jest szansa na zmiany w ramach systemu czasu pracy w Polsce?

Ile godzin pracy w tygodniu?

Tygodniowym czasem pracy nazywamy liczbę godzin oraz dni, jaką pracownik może przepracować w ciągu tygodnia. Ile wynosi tygodniowy czas pracy? Przyjmuje się, że przeciętny tygodniowy czas pracy nie powinien przekraczać 40 godzin.

Mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym, a następnie dodając do tego iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego można obliczyć wymiar czasu pracy w konkretnym okresie rozliczeniowym (miesiącu). Tutaj należy jednak zaznaczyć, że wymiar ulega obniżeniu o 8 godzin za każde święto, które występuje w danym miesiącu i przypada w innym dniu niż niedziela, a także o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy pracownika, przypadających do przepracowania w trakcie wspomnianej nieobecności.

Tygodniowy czas pracy w Polsce to 40 godzin

Tygodniowy czas pracy w Polsce, wynoszący zazwyczaj 40 godzin nie oznacza jednak, że wystarczy, aby przepracowane w danym tygodniu godziny zsumowały się do ustalonego pułapu.

Jeśli w Waszej firmie obowiązuje przeciętny tygodniowy czas pracy, nawet jeśli pomiędzy Waszymi zmianami zostanie zachowany minimum 11-godzinny czas odpoczynku tygodniowego i dobowego, to i tak według Kodeksu pracy nie powinniście pracować dziennie więcej, niż 8 godzin. Ważne jest też zapewnienie przez pracodawcę przynajmniej 24 godziny nieprzerwanego odpoczynku na każde siedem dni, w przeliczeniu na dwutygodniowy okres odniesienia.

Dzieje się tak dlatego, że zgodnie z art. 129 Kodeksu pracy czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Okres ten może być jednak wydłużony w każdym systemie czasu pracy do 12 miesięcy, ale tylko wtedy, gdy jest to spowodowane przyczynami obiektywnymi, technicznymi lub dotyczącymi organizacji pracy.

SPRAWDŹ TEŻ: Tygodniowy czas pracy kierowców

Odpoczynek tygodniowy pracownika

W tygodniowym czasie pracy nie można nie wspomnieć o odpowiednim odpoczynku. Według art. 133 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.

Tygodniowy nieprzerwany odpoczynek może obejmować mniejszą liczbę godzin, ale tylko w ściśle określonych sytuacjach, jednocześnie nie może być jednak krótszy niż 24 godziny.

Taki odpoczynek powinien przypadać na niedzielę, poza uzasadnionymi przypadkami pracy w niedzielę. Nawet w przypadku stosowania ruchomego czasu pracy, gdzie pracownik decyduje o godzinie rozpoczęcia pracy w dniu, który jest dla niego dniem pracy, nie może naruszać jego prawa do minimalnego odpoczynku dobowego i tygodniowego.

W systemie dobowym wydłużonym do 16 lub 24 godzin odpoczynek może być nieco inaczej ustalany. Jest on możliwy wyłącznie w określonych przypadkach np. przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy, lub przy pracach polegających na pilnowaniu mienia lub ochronie osób oraz u pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych. Takim pracownikom przysługuje z kolei bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy odpoczynek przez czas odpowiadający liczbie przepracowanych godzin.

Normy czasu pracy pracownika a godziny nadliczbowe

Jeśli dojdzie do przekroczenia dziennego, tygodniowego lub dobowego wymiaru czasu pracy obowiązującego danego pracownika, wówczas zgodnie z art. 151 Kodeksu pracy stanowi to pracę w godzinach nadliczbowych, który upoważnia do wypłaty dodatku. Może on wynieść nawet 100% wynagrodzenia, gdy chodzi o pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:

a) w nocy,

b) w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,

c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

Co ważne, wykonywanie obowiązków ponad normę zgodnie z przepisami jest dopuszczone w dwóch sytuacjach. Praca w godzinach nadliczbowych jest możliwa w przypadku:

1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;

2) szczególnych potrzeb pracodawcy.

Warto też podkreślić, że nie zawsze praca dłużej niż 8 godzin na dobę będzie liczona jako nadgodziny. Wynika to z faktu, że pracowników musi czasami odpracować wyjście z zakładu pracy w celu załatwienia spraw osobistych.

SPRAWDŹ RÓWNIEŻ ARTYKUŁY:

• Jak sobie radzić z pracą zmianową? Jaki ma ona wpływ na zdrowie?
• Komunikacja wewnętrzna w firmie: Co robić, by była efektywna? Narzędzia komunikacji wewnętrznej
• Work-life balance – definicja i przykłady wykorzystania metody w życiu codziennym!

Tygodniowy czas pracy a praca w niedzielę i święta

Praca w niedzielę i święta jest zgodna z prawem. Stosuje się ją przykładowo w pracy zmianowej, w transporcie i w komunikacji, czy w zakładach opieki zdrowotnej oraz pozostałych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób wymagających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych ze względu na stan zdrowia.

Jak się ma praca w niedzielę i święta do tygodniowej normy? Tutaj można wskazać na art. 147 Kodeksu pracy, który mówi:

„W każdym systemie czasu pracy, jeżeli przewiduje on rozkład czasu pracy obejmujący pracę w niedziele i święta, pracownikom zapewnia się łączną liczbę dni wolnych od pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym odpowiadającą co najmniej liczbie niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy przypadających w tym okresie”.

Aby zachować właściwe normy czasu, osobie pracującej w niedzielę i święta przysługuje odpowiednia liczba dni wolnych. Z drugiej strony warto pamiętać, że istnieje możliwość, by pracodawca wskazał inną godzinę rozpoczęcia pracy w niedzielę i święta. Może to zrobić w układzie zbiorowym pracy, umieszczając informację w treści regulaminu pracy lub za pomocą obwieszczenia (jeśli nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest zobowiązany do ustalenia regulaminu pracy).

Tygodniowy czas pracy w Unii Europejskiej

Choć czas pracy w krajach Unii Europejskiej jest regulowany przez specjalnie stworzoną do tego dyrektywą, zakres norm nie w każdym pańskie członkowskim jest taki sam. Kraje mają bowiem obowiązek przyjąć własne prawo względem czasu pracy bazujące na unijnej dyrektywie.

W związku z pozostawieniem nieznacznej swobody w tej kwestii często pojawiają się tu rozbieżności – jeden kraj UE będzie miał bardziej rygorystyczne normy czasu pracy, a inne stosują krótszy tydzień pracy.

Tygodniowy czas pracy w Europie – czy różni się od polskiego?

Tygodniowy czas pracy w Europie odrobinę różni się od tygodniowego czasu pracy w Polsce. Maksymalny tygodniowy czas pracy (łącznie z nadgodzinami) nie powinien przekroczyć 48 godzin w ciągu tygodnia w przeliczeniu na maksymalnie czteromiesięczny okres odniesienia.

Szukasz pracy w Opolu? Koniecznie zajrzyj na GoWork.pl – tam czekają na Ciebie najlepsze oferty!

Tygodniowy czas pracy nie wszędzie taki sam

Nie wszystkie kraje w Unii Europejskiej wykorzystują to prawo do wydłużania czasu pracy. W Niemczech podobnie jak w Polsce przeciętny tygodniowy czas pracy to 40 godzin. Niemieckie prawo tak samo, jak w naszym kraju gwarantuje pracownikom minimum 11-godzinny odpoczynek dobowy, oraz uwzględnia dzienny czas pracy do 8 godzin. Podobnie jest w Grecji, gdzie ustawowy tydzień pracy wynosi 40 godzin – maksymalnie 11 godzin dziennie.

Z kolei francuscy pracownicy mogą liczyć na nieco mniej pracy w tygodniu. Przeciętny tygodniowy czas pracy we Francji to bowiem 35 godzin w trakcie tygodnia. Chętni na krótszy tydzień pracy? W naszym serwisie mamy dla Was oferty pracy także z Francji! Z kolei w Irlandii standardowy tydzień pracy wynosi 39 godzin tygodniowo.

Średni czas pracy w ciągu tygodnia

Normy regulowane prawnie to jednak jedna strona medalu. W rzeczywistości zatrudnieni pracują często więcej lub mniej. Informacji na temat średniego tygodniowego czasu pracy w różnych krajach dostarczają najnowsze dane Eurostatu. Stworzono zestawienie, w którym przedstawiono najbardziej i najmniej zapracowane państwa.

Kto pracuje najdłużej?

Według Eurostatu najdłużej pracuje się:

1) w Grecji i Rumunii pracowano 39,7 godziny tygodniowo;

2) w Polsce pracowano 39,5 godziny tygodniowo;

3) w Bułgarii pracowano 39,2 godziny tygodniowo;

4) w Łotwie pracowano 38,6 godziny tygodniowo;

5) na Węgrzech pracowano 38,5 godziny tygodniowo;

6) w Słowenii pracowano 38,3 godziny tygodniowo;

7) na Litwie pracowano 38,2 godziny tygodniowo.

Jak widać, Polska plasuje się w czołówce najbardziej zapracowanych krajów. Z jednej strony świadczy to o pracowitości Polaków, a z drugiej dużej presji względem przepracowanych godzin.

Gdzie pracuje się najmniej?

W zestawieniu Eurostatu nie mogło zabraknąć również państw, w których pracuje się najkrócej. Jest to:

1) Holandia – 31,1 godziny tygodniowo;

2) Dania – 33,6 godziny tygodniowo;

3) Austria – 33,7 godziny tygodniowo;

4) Niemcy i Finlandia – 34,4 godziny tygodniowo;

5) Belgia – 34,7 godziny tygodniowo;

6) Irlandia – 35,4 godziny tygodniowo;

7) Luksemburg – 35,4 godziny;

8) Szwecja – 35,4 godziny.

Polacy w porównaniu do najkrócej pracujących Holendrów musieliby pracować o jeden dzień mniej, by uzyskać taki wynik. Taki scenariusz raczej nie jest możliwy, jednak szansą na zmianę jest projekt skrócenia tygodniowego czasu pracy w Polsce.

Czy tydzień pracy w Polsce zostanie skrócony?

Skrócenie tygodnia pracy w Polsce jest całkiem możliwe. 22 września 2022 roku został bowiem zgłoszony projekt zmiany Kodeksu pracy, który dotyczy skrócenia czasu pracy z 40 godzin do 35 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Polacy mogliby więc pracować nie 8, a 7 godzin dziennie.

Rozwiązanie wykorzystujące skrócony czas pracy w Polsce wykorzystują już niektóre firmy. Często oferują swoim pracownikom możliwość krótszego dnia w firmie np. w piątki.

Skrócenie czasu pracy w Polsce

Głównym motorem napędowym tych zmian są przewidywane korzyści. Należy do nich lepsze rozplanowanie czasu pracy, czy wzrost wydajności pracy. Gdy pracownik pracuje bez odpowiedniego wypoczynku, jest narażony na spadek efektywności, wypalenie zawodowe, a nawet niektóre choroby.

Plan skrócenia tygodnia pracy zadziała pozytywnie na zatrudnionych. Jednak nie każdy pracownik w zakładzie pracy byłby zadowolony z takiego rozwiązania. Skrócony tydzień pracy to dla wielu obawa, że będą musieli wykonywać swoje obowiązki w szybszym tempie, aby zdążyć je wykonać w 7-godzinnym dniu pracy.

Zapowiadane względem skrócenia tygodnia pracy w Polsce zmiany mają obowiązywać pierwszego dnia roku następującego po 90 dniach od dnia ogłoszenia. Jeśli więc przepisy w ogóle będą przyjęte, nowe zapisy zaczną obowiązywać dopiero od 2025 roku.