Jaki wymiar czasu przysługuje pracownikowi na odpoczynek? Obowiązek zapewnienia pracownikowi odpowiedniej ilości wolnych godzin to jedno z najpoważniejszych zadań, spoczywających na właścicielach firm! Ile powinien wynosić nieprzerwany odpoczynek dobowy, a ile tygodniowy? Jak obliczyć 35-godzinny odpoczynek tygodniowy?
Odpoczynek dobowy i odpoczynek tygodniowy – pracodawca ma obowiązek go zapewnić!
Ile odpoczynku przysługuje nam w ciągu tzw. doby pracowniczej, a ile w tygodniu pracy? Ile godzin musi wynosić odpoczynek dobowy? Aby dobrze to zrozumieć, przedstawimy Wam zarówno definicję odpoczynku dobowego, jak i odpoczynku tygodniowego.
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, każdy pracodawca ma obowiązek zapewnić nam odpoczynek dobowy oraz tygodniowy. Nieprzestrzeganie tej zasady może źle skończyć się dla firmy, w której pracujemy!
Jeśli normy czasu pracy i odpoczynku nie są bowiem przestrzegane, mamy prawo ubiegać się o wypłatę odszkodowania, czy też zadośćuczynienia, za ten okres. Waszemu pracodawcy może grozić za to nawet 30 tys. zł grzywny!
To właśnie dlatego kwestia planowania pracy w taki sposób, aby uwzględnić w nim odpowiednie okresy wypoczynku dobowego i tygodniowego dla pracowników, jest tak istotna dla prawidłowego funkcjonowania firmy.
Odpoczynek dobowy pracownika – ile wynosi?
Według Kodeksu pracy, każdy pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę ma prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku w ciągu doby.
Pojęcie odpoczynku związane jest z pojęciem doby pracowniczej, wynoszącej 24 godziny. Doba pracownicza rozpoczyna się z momentem zaczęcia dnia pracy przez danego pracownika.
Przykładowo, jeśli pracownik rozpoczyna pracę o godzinie 8:00 danego dnia, jego doba pracownicza trwa do godziny 8 dnia kolejnego. To z kolei oznacza, że aby zachować minimum 11-godzinny okres odpoczynku dobowego pracownika, pracodawca nie może zlecić mu więcej niż 5 godzin dodatkowej pracy danego dnia.
Kiedy mamy prawo nie zachować 11-godzinnego odpoczynku dobowego pracownika? Kodeks pracy dopuszcza taką możliwość jedynie w przypadku, gdy pracownik bierze udział w akcji ratunkowej lub usuwaniu skutków poważnej awarii.
Tygodniowy odpoczynek – jak liczyć?
Kodeks pracy reguluje nie tylko kwestie odpoczynku dobowego pracownika ale i jego odpoczynku tygodniowego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami odpoczynek tygodniowy przy pracy zmianowej powinien wynosić 35 godzin nieprzerwanego wypoczynku od pracy w skali tygodnia.
Co ważne, w 35-godzinny odpoczynek tygodniowy wlicza się 11 godzin odpoczynku dobowego.
DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ: Czas pracy kierowcy
Jak obliczyć 35-godzinny odpoczynek pracownika? Choć zazwyczaj dwóch dni wolnego od pracy udziela się pracownikom w weekendy, nie wszystkie firmy mają taką możliwość. Jeśli przykładowo pracujemy w sklepie, czynnym również w soboty oraz niedziele, przysługujący nam w ramach odpoczynku tygodniowego dzień wolny możemy odebrać również w tygodniu.
Bywa, że w przypadku pracy w punktach usługowych, czy sklepach, kolejne dni odpoczynku dzieli od siebie więcej, niż zwyczajowe 7 dni. To zgodna z przepisami praktyka, dzięki której firmy zapewniają sobie płynność pracy.
Odpoczynek tygodniowy – kiedy można go skrócić?
Kodeks pracy przewiduje również wyjątkowe sytuacje, w których pracodawca może udzielić pracownikowi skróconego odpoczynku tygodniowego.
Odpoczynek tygodniowy można skrócić do maksymalnie 24 godzin w przypadku:
pracowników zarządzających zakładem pracy, którzy sami ustalają swój podział pracy
konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.
zmiany pory wykonywania pracy w związku z przejściem pracownika na inną zmianę (ten przypadek dotyczy odpoczynku tygodniowego przy pracy zmianowej)
Większość pracodawców stara się jednak unikać sytuacji, w których nagminnie skraca czas odpoczynku tygodniowego pracownikowi. Trudno się dziwić – zmęczeni nie pracujemy raczej zbyt wydajnie.
Jak zrekompensować przerwany odpoczynek dobowy?
Co jednak w sytuacji, w której nie było innego wyjścia i pracodawca został zmuszony do skrócenia lub przerwania naszego odpoczynku dobowego lub odpoczynku tygodniowego?
Jak wspominaliśmy, Kodeks pracy bardzo ściśle reguluje kwestię tego, kiedy odpoczynek można skracać. Powodem może być m.in. zagrożenie zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa środowiska na skutek groźnej awarii. Do takich powodów nie zaliczają się jednak specjalne, prywatne potrzeby pracodawcy.
Jeśli więc szef „obetnie” Wam wolne, macie pełne prawo domagać się wyrównania przerwanego lub skróconego odpoczynku tygodniowego.
Jak zrekompensować przerwany odpoczynek dobowy lub tygodniowy? Zazwyczaj w takiej sytuacji zaległe dni lub godziny wolnego możemy odebrać w innym terminie do końca danego okresu rozliczeniowego.
Jeśli jednak nie uda Wam się dogadać w tym zakresie z pracodawcą lub wymaga on od Was nagminnego skracania czasu odpoczynku, warto rozejrzeć się nie tylko za nową pracą ale i wnioskiem o finansową rekompensatę!
Jakie są wyjątki od reguł dotyczących odpoczynku dobowego i tygodniowego?
W niektórych przypadkach prawo pracy dopuszcza wyjątki od ogólnych zasad dotyczących odpoczynku dobowego i tygodniowego. Dotyczy to na przykład pracowników pełniących pracę w ruchu ciągłym, pracowników sezonowych czy osób zatrudnionych w branżach wymagających elastycznego czasu pracy, takich jak służby ratunkowe, straż pożarna czy ochrona zdrowia. W takich przypadkach, mimo ograniczeń czasowych, pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikowi odpowiednią ilość wolnego w innych dniach, tak aby zrekompensować brak pełnego odpoczynku w danym tygodniu.
Odpoczynek a praca na zmiany – co warto wiedzieć?
Pracownicy zatrudnieni na zmianach często muszą dostosować swój rytm pracy do zmieniających się harmonogramów. Prawo pracy nakłada na pracodawców obowiązek zapewnienia odpoczynku dobowego, który nie może być krótszy niż 11 godzin, niezależnie od tego, czy pracownik rozpoczyna pracę na porannej, popołudniowej czy nocnej zmianie. Ważne jest, aby w przypadku zmiany grafiku pracownik miał zapewniony przynajmniej minimalny czas na regenerację.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_29162482_pojedynczy-fotel-przez-pla%C5%BCy-jesieni%C4%85.html
